I. Jurgielewiczowa, Byłam, Byliśmy : Wspomnienia, Łódź 1997. Sygn. 717.766

Dokładnie 120 lat temu na świat przyszła Irena Drozdowicz. Pisarka znana polskiemu czytelnikowi jako Irena Jurgielewiczowa, kojarzona jest przede wszystkim z powieściami dla dzieci oraz młodzieży.

Powieść „Ten obcy” opublikowana po raz pierwszy w 1961 roku (sygn. 417. 948) została wpisana na listę honorową IBBY (The International Board on Books for Young People). Książka ta, przetłumaczona na 23 języki, pozostaje najpopularniejszą książką Jurgielewiczowej. W swoim dorobku literackim ma ona jednak nie tylko opowiadania dla dzieci i powieści młodzieżowe, ale też opracowania z zakresu pedagogiki, oświaty, oraz powieści autobiograficzne.

Tom wspomnieniowy „Byłam, byliśmy” wydany w roku 1997 (sygn. 717.766) został nominowany do Nagrody Literackiej Nike. Na osnowie anachronicznych wspomnień, powyrywanych z różnych okresów życia (nie zawsze z resztą jej własnego), Jurgielewiczowa snuje wątek przeżywania i doświadczania życia – „chwil istnienia”. Opowiada o relacjach z członkami rodziny, tych doświadczonych i tych, których nawiązać nie miała szansy. Nie unika przy tym trudnych i bolesnych momentów własnej historii, szczerze ukazując czytelnikowi swoje przemyślenia i diagnozy. Urodzona na początku XX w. Jurgielewiczowa snuje opowieść o świecie, którego już nie ma. Lata młodości i wczesną dorosłość spędziła w burzliwym dla Polski okresie końca zaborów, latach I Wojny Światowej i czasie wkraczania narodu w nową sytuację dziejową — niepodległość.

W 1928 roku  Irena Drozdowicz-Jurgielewiczowa obroniła na Uniwersytecie Warszawskim doktorat. W pierwszej dekadzie po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, podejmowanie przez kobiety studiów na uczelniach wyższych wciąż było rzadkością. Tym bardziej zdobywanie stopni naukowych było ewenementem. Jej praca zatytułowana „Technika powieści Stefana Żeromskiego”, została wydana w kolejnym roku, w serii „Studja z zakresu historji literatury polskiej” (sygn. 173.567). Zaangażowana w działalność oświatową dorosłych, wykładała w Wolnej Wszechnicy Polskiej. Opublikowała również do 1939 roku kilka badań, w których omawia kwestie związane z edukacją dorosłych, m.in. „Nauczanie dorosłych” (sygn. 222.817), „Upodobania czytelnicze dorosłych” (sygn. 223.079) czy „Wykaz lektury z zakresu literatury pięknej w wieczorowej szkole powszechnej dla dorosłych” (sygn. 320.627).  W roku wybuchu II wojny światowej nakładem Państwowego Wydawnictwa Książek Szkolnych we Lwowie ukazała się kolejna książka Ireny Drozdowicz-Jurgielewiczowej zatytułowana „Warszawa : Serce Polski” (sygn. 365.008). Tom ten wydany w nowoczesnej formie, opatrzony został bogatym materiałem fotograficznym, przedstawiającym charakterystyczne dla Warszawy miejsca. Autorka opisuje nie tylko przestrzenie, ale i styl życia miasta i jego mieszkańców. Zwraca przy tym uwagę na postęp i zmiany, będące wizytówką i dumą tak Warszawy, jak i całej Polski, która dopiero co odzyskała niepodległość. Obcowanie z tą lekturą jest poruszające, gdy uświadomi sobie czytelnik, że miejsca prezentowane na nowoczesnej i świetnej jakości fotografiach niedługo później uległy destrukcji w czasie okupacji.

Jako porucznik Armii Krajowej po upadku Powstania Warszawskiego Irena Jurgielewiczowa została przewieziona, wraz z innymi oficerami, do obozu jenieckiego dla kobiet w Saksonii. Trwające kilkanaście miesięcy zniewolenie opisała w tomie „Strategia czekania” (sygn. 569.229). Spisywane po kilkudziesięciu latach wspomnienia przeplatają się z tymi jeszcze wcześniejszymi, z czasów wojny i powstania. Również we wczesnej powojennej twórczości Jurgielewiczowa nie przemilcza traum wojennych. Nawet w książkach dla dzieci. W narracji mierzy się ze stratą i samotnością, jak na przykład w wydanej w 1957 r. noweli „O chłopcu, który szukał domu” (sygn. 360.234).

Urodzona 13 stycznia 1903 roku pisarka i pedagożka odeszła 25 maja 2003 r., w wieku 100 lat. Ten chyba najbardziej burzliwy w dziejach świata wiek XX, naznaczony obiema wojnami światowymi, wielkimi zmianami społecznymi i gospodarczymi, przeżyła Jurgielewiczowa w całości.

Opracowała Agata Ganczarska, Dział Przechowywania i Udostępniania