W tym roku w maju mija 60 lat od pierwszego uruchomienia komputera Odra 1002 przez Wrocławskie Zakłady Elektroniczne ELWRO. Moment ten dał początek serii komputerów tranzystorowych. Nazwa wrocławskiego komputera nie była przypadkowa, nawiązywała do rzeki przepływającej przez stolicę Dolnego Śląska oraz do zbliżających się obchodów tysiąclecia państwa polskiego. Do modelu Odra 1002, prócz lamp elektronowych, wprowadzono lampy półprzewodnikowe. Zespołem, który skonstruował dwa prototypowe komputery Odra 1001 oraz Odra 1002, kierował młody inżynier elektronik Jan Markowski, specjalizujący się dotychczas w projektowaniu radionadajników i radiotelefonów. Razem z nim prace prowadził ośmioosobowy zespół matematyków. Później dołączyli do nich profesor Thanasis Kamburelis, opracowujący strukturę logiczną maszyny Odra 1001, dr inż. Andrzej Zasada zatrudniony na stanowisku konstruktora i odpowiedzialny za techniczną realizację układów logicznych oraz mgr inż. Janusz Książek, także zatrudniony jako konstruktor. Niestety, ze względu na niespełnienie głównych wymagań niezawodnościowych, oba komputery nie zostały wdrożone do produkcji. Zespół koordynowany przez Markowskiego osiągnął jednak bardzo ważne cele, niezwykle przydatne przy produkcji komputerów. Otóż dokładnie poznał metodologię konstruowania komputera cyfrowego, dowiedział się, jakie są wymagania niezawodnościowe dla urządzeń techniki cyfrowej oraz nabył praktyczne umiejętności, jak sporządzać dokumentację konstrukcyjną. Wszystkie te doświadczenia przydały się w pracach konstrukcyjnych i wdrożeniowych przy kolejnych komputerach opracowanych i produkowanych w ELWRO.
Egzemplarz Odry 1002, wykonany tylko w jednym egzemplarzu, znajduje się obecnie w Muzeum Techniki w Warszawie.
W ossolińskich dokumentach życia społecznego pod hasłem Praca (Problemy dolnośląskich zakładów pracy) odnaleźć można ELWRO. W teczkach zachowały się dokumenty dotyczące nie tylko komputera Odra 1002, ale też odnoszące się do produkcji innych, ważnych urządzeń oraz działalności Wrocławskich Zakładów Elektronicznych. Prócz ulotek reklamowych odnaleźć można fotografie, biuletyny i informatory zakładowe, plany szkolenia zawodowego oraz programy działania przedsiębiorstwa W.Z.E. ELWRO, zaproszenia, a nawet exlibris Wrocławskich Zakładów Elektronicznych ELWRO. Warto je znać i pamiętać, że zespół koordynowany przez inżyniera elektronika Jana Markowskiego odegrał niewątpliwie ważną rolę nie tylko w polskiej elektronice.
Wybór materiałów, tekst i opracowanie: Barbara Otfinowska
- Wrocławskie Zakłady Elektroniczne Elwro T-21, fot. Jan Brodzisz, oprac. graficzne Adam Łowczycki, ulotka, Wrocław 1965, sygn. VII-1/c
- Wrocławskie Zakłady Elektroniczne Elwro T-21, fot. Jan Brodzisz, oprac. graficzne Adam Łowczycki, ulotka, Wrocław 1965, sygn. VII-1/c
- Wrocławskie Zakłady Elektroniczne Elwro T-21, fot. Jan Brodzisz, oprac. graficzne Adam Łowczycki, ulotka, Wrocław 1965, s. 74-76, sygn. VII-1/c
- Wrocławskie Zakłady Elektroniczne Elwro T-21, fot. Jan Brodzisz, oprac. graficzne Adam Łowczycki, ulotka, Wrocław 1965, s. 74-76, sygn. VII-1/c
- Mózgi elektronowe. Elwro i jego plastycy, zaproszenie, Wrocław 17 marca 2017, sygn. R29007
- Mózgi elektronowe. Elwro i jego plastycy, zaproszenie, Wrocław 17 marca 2017, sygn. R29007
- Biuletyn Zakładowy ELWRO. 100 maszyna matematyczna z WZE ELWRO, listopad 1966, sygn. VII-1/c
- Marian Surmaczyński, Julian Pyzik, Brygadziści WZE ELWRO w opinii załogi i psychologa. Studium socjologiczno-psychologiczne, Wrocław 1966, sygn. VII-1/c
- Wrocławskie Zakłady Elektroniczne ELWRO. Plan szkolenia zawodowego na rok 1966, Wrocław 1966, sygn. VII-1/c
- ELWRO Wrocławskie Zakłady Elektroniczne, dokument, Wrocław 18 marca 1966, sygn. VII-1/c
- Program Działania Przedsiębiorstwa W.Z.E. ELWRO, Wrocławskie Zakłady Elektroniczne ELWRO, Wrocław 1967, sygn. VII-1/c
- Informator 27-30 maja 1976, Dni ELWRO’76, Wrocław 1976, sygn. VII-1/c
- Informator 27-30 maja 1976, Dni ELWRO’76, Wrocław 1976, sygn. VII-1/c
- 1 Maja, Samorząd Robotniczy i Dyrekcja Centrum Komputerowych Systemów Automatyki i Pomiarów Mera ELWRO, zaproszenie, Wrocław 1977, sygn. VII-1/c
- Exlibris Wrocławskich Zakładów Elektronicznych ELWRO, Wrocław 1971, sygn. VII-1/c
- Uroczysty koncert z okazji zdobycia I miejsca przez Bibliotekę WZO ELWRO w VI Ogólnopolskim Konkursie – plebiscycie „Bliżej książki współczesnej”, zaproszenie, Wrocław 1972, sygn. VII-1/c
- Uroczysty koncert z okazji zdobycia I miejsca przez Bibliotekę WZO ELWRO w VI Ogólnopolskim Konkursie – plebiscycie „Bliżej książki współczesnej”, zaproszenie, Wrocław 1972, sygn. VII-1/c
- Wrocław – montaż elektronicznych maszyn liczących Odra 1013 w pierwszych w Polsce Zakładach Przemysłu Elektronicznego „ELWRO”, aut. fot. Stefan Arczyński, Wrocław 1967, sygn. F5618
- Zakłady „ELWRO”, aut. fot. Tadeusz Drankowski, Wrocław 1968, sygn. f-391
- Zakłady „ELWRO”, aut. fot. Tadeusz Drankowski, Wrocław 1968, sygn. f-391
- Zakłady „ELWRO”, aut. fot. Tadeusz Drankowski, Wrocław 1968, sygn. f-391
- Zakłady „ELWRO”, aut. fot. Tadeusz Drankowski, Wrocław 1968, sygn. f-391
- Zakłady „ELWRO”, aut. fot. Tadeusz Drankowski, Wrocław 1968, sygn. f-391
- Zakłady „ELWRO”, aut. fot. Tadeusz Drankowski, Wrocław 1968, sygn. f-391
- Zakłady „ELWRO”, aut. fot. Tadeusz Drankowski, Wrocław 1968, sygn. f-391
- Sztuczne nerki dla Kliniki Nefrologicznej – dar załogi „Mera-Elwro”, aut. fot. Stanisław Kokurewicz, Wrocław 1976, sygn. f-2017. W „Wieczorze Wrocławia” z 10 marca 1976 można było przeczytać, że: „Sztuczna nerka ofiarowana przez załogę Mery-Elwro jest urządzeniem bardzo nowoczesnym”
- Dzień otwartych drzwi w ELWRO. Wydział kalkulatorów, aut. fot. Stanisław Kokurewicz, Wrocław 1976, sygn. f-2078
- Dzień otwartych drzwi w ELWRO. Wydział kalkulatorów, aut. fot. Stanisław Kokurewicz, Wrocław 1976, sygn. f-2078
- Dzień otwartych drzwi w ELWRO. Wydział kalkulatorów, aut. fot. Stanisław Kokurewicz, Wrocław 1976, sygn. f-2078
- Prezentacja kalkulatorów w zakładach ELWRO w ramach: Fabryczny Maj, aut. fot. Wiesław Dębicki, Wrocław 1978, sygn. KF 2266
- Tysięczny komputer z rodziny R-32 we wrocławskim Centrum Komputerów, Systemów Automatyki i Pomiarów „Mera-Elwro”, aut. fot. Tadeusz Szwed, Wrocław 1978, sygn. f-2340
- Produkcja gry telewizyjnej w Zakładach „Mera-Elwro”, aut. fot. Tadeusz Szwed, Wrocław 1980, sygn. f-2432