W tym roku w maju mija 60 lat od pierwszego uruchomienia komputera Odra 1002 przez Wrocławskie Zakłady Elektroniczne ELWRO. Moment ten dał początek serii komputerów tranzystorowych. Nazwa wrocławskiego komputera nie była przypadkowa, nawiązywała do rzeki przepływającej przez stolicę Dolnego Śląska oraz do zbliżających się obchodów tysiąclecia państwa polskiego. Do modelu Odra 1002, prócz lamp elektronowych, wprowadzono lampy półprzewodnikowe. Zespołem, który skonstruował dwa prototypowe komputery Odra 1001 oraz Odra 1002, kierował młody inżynier elektronik Jan Markowski, specjalizujący się dotychczas w projektowaniu radionadajników i radiotelefonów. Razem z nim prace prowadził ośmioosobowy zespół matematyków. Później dołączyli do nich profesor Thanasis Kamburelis, opracowujący strukturę logiczną maszyny Odra 1001, dr inż. Andrzej Zasada zatrudniony na stanowisku konstruktora i odpowiedzialny za techniczną realizację układów logicznych oraz mgr inż. Janusz Książek, także zatrudniony jako konstruktor. Niestety, ze względu na niespełnienie głównych wymagań niezawodnościowych, oba komputery nie zostały wdrożone do produkcji. Zespół koordynowany przez Markowskiego osiągnął jednak bardzo ważne cele, niezwykle przydatne przy produkcji komputerów. Otóż dokładnie poznał metodologię konstruowania komputera cyfrowego, dowiedział się, jakie są wymagania niezawodnościowe dla urządzeń techniki cyfrowej oraz nabył praktyczne umiejętności, jak sporządzać dokumentację konstrukcyjną. Wszystkie te doświadczenia przydały się w pracach konstrukcyjnych i wdrożeniowych przy kolejnych komputerach opracowanych i produkowanych w ELWRO.

Egzemplarz Odry 1002, wykonany tylko w jednym egzemplarzu, znajduje się obecnie  w Muzeum Techniki w Warszawie.

W ossolińskich dokumentach życia społecznego pod hasłem Praca (Problemy dolnośląskich zakładów pracy) odnaleźć można ELWRO. W teczkach zachowały się dokumenty dotyczące nie tylko komputera Odra 1002, ale też odnoszące się do produkcji innych, ważnych urządzeń oraz działalności Wrocławskich Zakładów Elektronicznych. Prócz ulotek reklamowych odnaleźć można fotografie, biuletyny i informatory zakładowe, plany szkolenia zawodowego oraz programy działania przedsiębiorstwa W.Z.E. ELWRO, zaproszenia, a nawet exlibris Wrocławskich Zakładów Elektronicznych ELWRO. Warto je znać i pamiętać, że zespół koordynowany przez inżyniera elektronika Jana Markowskiego odegrał niewątpliwie ważną rolę nie tylko w polskiej elektronice.

Wybór materiałów, tekst i opracowanie: Barbara Otfinowska