W  77 rocznicę śmierci Krzysztofa Kamila Baczyńskiego (1921-1944), znakomitego poety pokolenia wojennego, nazywanego pokoleniem Kolumbów, prezentujemy niewielki wycinek pozostawionej przez niego spuścizny literackiej znajdującej się w zasobach Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, w tym w zbiorze cymeliów.

Poeta zginął w czwartym dniu powstania warszawskiego przy Placu Teatralnym na posterunku w Pałacu Blanka jako żołnierz batalionu „Parasol” Armii Krajowej. Został zastrzelony przez niemieckiego snajpera, najprawdopodobniej strzelającego z gmachu Teatru Wielkiego. Jego zwłoki złożone w ruinach Ratusza ekshumowano w styczniu 1947 r. Pochowany został na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie. W tym też roku został wydany obszerny wybór wierszy pt. „Śpiew z pożogi”, przygotowany na podstawie rękopisów znajdujących się u matki artysty. Baczyński czystopisy swoich utworów wpisywał do specjalnych zeszytów , pierwszy z nich, zapisany w całości, zawiera 174 utwory z lat 1939-1942, drugi, zapisany częściowo, zawiera 53 pozycje z lat 1942-1944. Każdy wiersz był dokładnie datowany, z podaniem dnia i miesiąca. Podział na cykle, tytuły cykli, ich następstwo oraz układ utworów w obrębie cykli zostały dokonane wspólnie przez matkę poety Stefanię Baczyńską oraz prof. Kazimierza Wykę.

Książkę wydała Spółdzielnia Wydawnicza „Wiedza” korzystając z maszyn drukarskich wydzierżawionych od Ryszarda Drapczyńskiego, przedwojennego drukarza, ojca Barbary, żony poety, która również zginęła w Powstaniu Warszawskim

Tomik reklamowano w „Nowinach Literackich” w sierpniu 1947 roku jako utwory młodego, utalentowanego poety, poległego w powstaniu warszawskim. Nie wiadomo jaki nakład miał „Śpiew z pożogi” , umowa zawarta pomiędzy Stefanią Baczyńską a wydawcą mówi o co najmniej 3 tys. egzemplarzy – ile wydrukowano- nie wiadomo.

Ostatni znany wiersz mówiący o kimś, kto pochylony nad śmiercią zaciska palce na broni nosi datę 13 lipca 1944.

W ossolińskim zbiorze cymeliów znajduje się również pozycja pt. „1943 : podobizna edycji rękopiśmiennej (1943)” wydana przez Wydawnictwo Literackie w Krakowie w 1983 r. (w nakładzie 800 egzemplarzy). Jest to reprint tomiku wykonanego własnoręcznie przez Krzysztofa Kamila Baczyńskiego dla matki. Oryginał na papierze czerpanym, w okładce z kartonu czerpanego, stanowi własność Anieli Kmita-Piorunowej (siostrzenicy matki autora), spadkobierczyni Stefanii Baczyńskiej. Tekst wierszy napisał poeta ręcznie czarnym tuszem, okładkę, spis treści, tytuły, inicjały oraz cztery ilustracje wykonał w temperze.

(Żaklina Szynkiewicz)