Ludwik Bernacki

Ludwik Bernacki (ur. 12 czerwca 1882 w Jaworowie), dyrektor Ossolineum przez cały okres II Rzeczypospolitej, zmarł nagle na zawał serca 19 września 1939 r. – w dniu wejścia Sowietów do Lwowa. Śmierć nastąpiła na skutek stresu i przemęczenia, gdyż ostatnie dwa dni i noce znosił wraz z pracownikami najcenniejsze zbiory Ossolineum do piwnic. Ponieważ miasto było wówczas pod ciągłym ostrzałem artyleryjskim, został pochowany nie na Cmentarzu Łyczakowskim, a w ogrodach Ossolineum, nieopodal gmachu głównego. Pochówek miał być oczywiście tymczasowy, ale powojenna zmiana granic i władzy zadecydowały inaczej.

Po ponad 70 latach podjęto starania o odszukanie miejsca pochówku dyrektora Bernackiego i przeniesienie prochów zmarłego do rodzinnego grobowca na Cmentarzu Łyczakowskim. W latach 2010-2013 prowadziła je na prośbę Ossolineum Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa. Poszukiwania, początkowo metodą odwiertów, a później z użyciem georadaru, były prowadzone w oparciu o mapę sporządzoną odręcznie przez siostrzeńca Ludwika Bernackiego, Jana Harasymowicza, który jako mały chłopiec uczestniczył w pochówku swojego wuja. Mapa uwzględniała odległości od kolumnady gmachu głównego i głównej bramy wjazdowej (stojącej nadal w tym samym miejscu) do miejsca pochówku. Mimo stałych punktów orientacyjnych, poszukiwania metodą odwiertów nie przyniosły rezultatów. Dopiero przy użyciu georadaru archeolodzy natrafili na ślad jamy grobowej wskazując miejsce pochówku, jednak bez samych szczątków, które w połowie lat 60-tych musiały zostać przeniesione – przez środek miejsca pochówku biegnie obecnie betonowy murek, który odgrodził nowo utworzony skwer od wzgórza Cytadeli. Ponieważ w latach powojennych w Związku Sowieckim bezimienne pochówki były na porządku dziennym, nie sposób ustalić, gdzie szczątki Ludwika Bernackiego mogły zostać przeniesione – kwerenda w lwowskim Archiwum Obwodowym również nie przyniosła rezultatów.

Dyrektor Adolf Juzwenko zdecydował o umieszczeniu w rodzinnym grobowcu Bernackich urny z garstką ziemi z miejsca pierwotnego pochówku Ludwika Bernackiego, a na płycie nagrobka dwujęzycznej plakietki upamiętniającej symboliczny pochówek, o następującej treści:

Ludwik Bernacki zmarł 19 września 1939 r., w czasie oblężenia Lwowa, podczas ratowania zbiorów Ossolineum. Pochowany w zaginionym z czasem grobie w ogrodach Ossolineum, u podnóża Cytadeli. W 75-tą rocznicę śmierci złożono w tym grobowcu urnę z ziemią z miejsca, w którym był pochowany.
                                                     Zakład Narodowy im. Ossolińskich we Wrocławiu.

Uroczystości symbolicznego pochówku zorganizowanej dokładnie w 75-tą rocznicę śmierci Ludwika Bernackiego, 19 września 2014 r., przewodził bp. Leon Mały. Na Cmentarzu Łyczakowskim złożono kwiaty również na grobach trzech innych spoczywających tu dyrektorów Ossolineum – Augusta Bielowskiego, Wojciecha Kętrzyńskiego i Mieczysława Gębarowicza.