1966 r.

W 1966 r. większość prac koncentrowała wokół przygotowań do jubileuszu 150-lecia Ossolineum przypadającego na rok 1967. Powołano komitet organizacyjny, na którego czele stanęli: dyrektor Biblioteki Franciszek Pajączkowski oraz dyrektor Wydawnictwa Michał Sewerski. Wyłoniono 9 sekcji roboczych.

W 1966 roku zorganizowano dwie wielkie wystawy:

„Tysiąc lat monety na ziemiach polskich”  – ekspozycja przygotowana przez Gabinet Numizmatyczno-Sfragistyczny. Scenariusz napisał i wyboru materiału dokonał dr Józef Szwagrzyk. Na wystawie eksponowano 1480 zabytków numizmatycznych i 86 wydawnictw dotyczących nauki o pieniądzu. W chronologicznym porządku przedstawiono rozwój pieniądza na ziemiach polskich. Wystawa była otwarta od 11 V do 29 VI w Auli Biblioteki. Wystawie towarzyszył katalog.

 „Twórczość Henryka Sienkiewicza w zbiorach Biblioteki Zakładu Narodowego im. Ossolińskich”  – wystawa zorganizowana w 120 rocznicę urodzin i 50-lecie śmierci H. Sienkiewicza w ramach uroczystości sienkiewiczowskich we Wrocławiu. Scenariusz opracowała Krystyna Stefanicka. Komisarzem wystawy był wicedyrektor Edward Kiernicki. W układzie chronologicznym przedstawiono życie i twórczość pisarza. Eksponowano około 500 pozycji w tym 51 rękopisów, poza tym pierwodruki, adaptacje utworów, tłumaczenia, wydanie zbiorowe, literaturę o Sienkiewiczu, medale, materiał ilustracyjny. Wystawę otwarto w Auli Biblioteki 16 XI i do 22 XII zwiedziło ją ponad 20 000 osób. Na otwarcie wystawy przybyła synowa pisarza Zuzanna Sienkiewiczowa – kustoszka muzeum sienkiewiczowskiego w Oblęgorku.

Dział Bibliograficzno-Dokumentacyjny  w pierwszym i drugim kwartale 1966 r. urządził małe wystawy nabytków zagranicznych: wystawę książki czeskiej i słowackiej. Natomiast przy współudziale studentek-praktykantek z Katedry Bibliotekoznawstwa Uniwersytetu Warszawskiego urządzono małą wystawę pt. „Jan Kasprowicz. W 40-lecie śmierci 1926-1966”.

22 lipca Biblioteka otrzymała medal 1000-lecia Państwa Polskiego 966-1966.

15 listopada zakończono remont elewacji całego budynku łącznie, wymianą rynien oraz naprawą muru zabytkowego od strony ul. Szewskiej.

9 marca 1966 r. zmarł w wieku 82 lat Tadeusz Solski (ur.7 marca 1884 r. w Bóbrce k. Złoczyna) – kierownik Gabinetu Grafiki w latach 1949-1960.

 

1967 r.

Zakład Narodowy im. Ossolińskich obchodził w tym roku podwójny jubileusz: 150 rocznicę powstania i 20-lecie działalności we Wrocławiu.

Z okazji jubileuszu 150-lecia Ossolineum odbyły się następujące wydarzenia:

W kwietniu 1967 r. została zwołana ogólnopolska sesja publicystów poświęcona 150-leciu Ossolineum. Referaty wygłosiło czterech pracowników Biblioteki: Franciszek Pajączkowski, Zbigniew Rzepa, Henryk Łapiński i Józef Szczepaniec.

25 i 26 listopada miały miejsce główne uroczystości jubileuszowe. Zainaugurowała  je akademia w gmachu Opery Państwowej we Wrocławiu. W prezydium zasiedli przedstawiciele  m. in. przedstawiciele władz państwa, województwa i  miasta, organizacji społecznych oraz zagraniczni goście z 6 krajów.W imieniu premiera Józefa Cyrankiewicza zabrał głos prof. dr Henryk Jabłoński, który odczytał list prezesa Rady Ministrów. Prof. Stanisław Kulczyński dokonał aktu dekoracji ZNiO Orderem Sztandaru Pracy I Klasy. 72 pracownikom Ossolineum wręczono ordery i odznaczenia. Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski odznaczeni zostali: mgr Roman Aftanazy, dr Adam Fastnacht, dr Karol Heintsch, mgr Helena Kiernicka, dr Jan Kuźniar, dr Mateusz Siuchniński.

Zbiorowo odznakę „Budowniczy Wrocławia” (sygnatura I 1062) i odznakę „Zasłużony dla Dolnego Śląska” z dyplomem „Za wkład pracy w upowszechnienie nauki i kultury na Dolnym Śląsku” przyznaną Uchwałą nr 103/1337/67 z dnia 24 lipca 1967 r.  otrzymały Biblioteka i Wydawnictwo ZNiO.

W godzinach przedwieczornych nastąpiło otwarcie wystawy pt.: „Ossolineum w kulturze polskiej”/ „Ossolineum i jego rola w kulturze 1817-1967” w Muzeum Archeologicznym. W drugim dniu obchodów jubileuszowych (26 XI) odbyła się specjalna sesja naukowa poświęcona działalności ZNiO, na którą przygotowano cztery referaty naukowe:

• prof. dr Antoni Knot – Dzieje Zakładu Narodowego im. Ossolińskich
• mgr Józef Adam Kosiński – Księgozbiór Józefa Maksymiliana Ossolińskiego
• prof. dr Stefan Kieniewicz – Myśl niepodległościowa w dziejach „Ossolineum”
• prof. dr Marian Jakubiec – „Ossolineum” w 20-leciu wrocławskim

Poza tym 13 pracowników Biblioteki wygłosiło 83 odczyty w 53 miejscowościach.

Partyjne oblicze jubileuszu

„ […] Nad merytoryczną stroną jubileuszu sprawowała rygorystyczną kontrolę partia […] wykonywała instrukcje Moskwy nakazujące, aby w oficjalnych wystąpieniach jubileuszowych dewaluować lub przemilczać polskość Lwowa, z którym Ossolineum jest organicznie związane.  […] Biedny Pajączkowski wykrztusił słowa o „lokalizacji lwowskiej” Ossolineum” .

[…] Postacią centralną i na pewno najbardziej reprezentatywną na uroczystościach jubileuszowych był przybyły ze Lwowa, najznakomitszy z ossolińczyków, historyk sztuki, prof. M. Gębarowicz. Zaproszono go do prezydium akademii, ale zagajający ją M.Sewerski, wymieniając nazwiska kilkudziesięciu witanych gości,  przemilczał nazwisko Gębarowicza”. 

[Stefan Mękarski w: Dwa Ossolinea, „Dziennik Polski i Dziennik Żołnierza” nr 148  rok 32 (1972)]

Z okazji jubileuszu 150-lecia powstał ekslibris ossoliński. Autorem drzeworytu był  Wojciech Barylski.  W 1968 r. oklejono ekslibrisem jubileuszowym 5 920 vol. księgozbioru podręcznego.

Dnia 12 grudnia Poczta Polska wypuściła w obieg specjalny znaczek o wartości 60 gr.  Przedstawia fundatora Ossolińskiego oraz książkę, przez którą przerzucona jest biało-czerwona zakładka. Format znaczka to 54×27 mm; tło jest w kolorze błękitnym, szarfa w barwach narodowych, pozostałe dwa motywy w piaskowych odcieniach brązu. Projekt wykonał artysta plastyk Ryszard Dudzicki.

Pojawiły się także pocztówki z podobizną J.M.Ossolińskiego, widokówki z motywami ossolińskimi, a także plakat i sygnet okolicznościowy.

Mennica wybiła dwa  medale pamiątkowe. Pierwszy, którego autorem jest Stanisław Sikora, był eksponowany na wystawie medalierskiej w Paryżu. Drugi, autorstwa Antoniego Kostrzewy, jest znacznie mniej znany i  pokazywany, choć równie ciekawy.

Klub Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich zorganizował we Wrocławiu dwudniową sesję poświęconą 150-leciu Ossolineum. Wzięli w niej udział dziennikarze z Bydgoszczy, Katowic, Krakowa, Lublina, Rzeszowa, Szczecina, Warszawy, Zielonej Góry i Wrocławia.

Wraz ze świętem Ossolineum zbiegł się także prywatny jubileusz dyrektora Biblioteki – dr Franciszka Pajączkowskiego. Dnia 31 grudnia 1966 r. obchodził  40-lecie swojej pracy dydaktycznej. W marcu 1967 r. odbyła się z tej okazji specjalna uroczystość, w której wzięli udział pracownicy Biblioteki, członkowie Rady Naukowej, przedstawiciele Uniwersytetu, Rady Narodowej miasta Wrocławia oraz Wydawnictwa Ossolineum. Wygłoszono szereg przemówień okolicznościowych, dekorowano jubilata odznaką Budowniczego Wrocławia i złotą odznaką XX-lecia Uniwersytetu Wrocławskiego oraz wręczono mu specjalny druczek bibliofilski. Wydano także z tej okazji publikację: W czterdziestolecie pracy Franciszka Pajączkowskiego w Bibliotece Ossolineum, Wrocław : nakł. Biblioteki Zakładu Narodowego imienia Ossolińskich Polskiej Akademii Nauk, 1967.

Ukazały się następujące wydawnictwa jubileuszowe:

• Trzynadlowski Jan, Zakład Narodowy imienia Ossolińskich 1817-1967 : zarys dziejów, Wrocław : Zakład Narodowy im. Ossolińskich-Wydaw., 1967
• Jabłońska Władysława, Józef Maksymilian Ossoliński : szkic biograficzny, Wrocław : Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1967
• Ossolineum : księga pamiątkowa w 150-lecie Zakładu Narodowego imienia Ossolińskich, Wrocław : Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydaw., 1967
• Siarczyński Franciszek, Dziennik czynności urzędowych księgozbioru narodowego imienia Ossolińskich we Lwowie, do druku przygotował, wstępem i przypisami opatrzył Zbigniew Rzepa, Wrocław : Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1968
• Rękopiśmienne dedykacje autorskie w księgozbiorze Ossolineum, zebrał i oprac. Józef Długosz, Wrocław : Ossolineum, 1967
• Heintsch Karol, Przewodnik po Bibliotece Zakładu Narodowego im. Ossolińskich Polskiej Akademii Nauk we Wrocławiu, Wrocław : Zakład Narodowy im. Ossolińskich-Wydaw., 1967
• Heintsch Karol,  Guide à travers la Bibliothèque de l’Institut National Ossoliński de l’Académie polonaise des sciences à Wrocław, Wrocław  1967
• Ossolineum w służbie kultury [1817-1967] : informator wystawy jubileuszowej, oprac. Mieczysław Gałyga, Edward Rutkowski, Krystyna Stefańska, Wrocław : Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo, 1967.

Wśród publikacji jubileuszowych znalazły się także reprodukcje pierwodruków czterech najwybitniejszych utworów polskiej literatury (w identycznej edycji, w jakiej wyszły one w Paryżu w latach 1832-1851):

• Adam Mickiewicz Dziadyczęść III
• Juliusz Słowacki Kordian
• Zygmunt Krasiński Nie-Boska komedia
• Cyprian Kamil Norwid Promethidion

Wydano również dwa zeszyty „Ze Skarbca Kultury”:  nr 18 – poświęcony sprawom numizmatyki i sfragistyki oraz nr 19 – w „150 rocznicę powstania Zakładu Narodowego im. Ossolińskich”.

Z okazji jubileuszu 150-lecia Ossolineum księgarze umieścili w witrynach księgarń wydawnictwa ossolińskie.

W sprawie uzyskania budynku przylegającego do gmachu Biblioteki przeprowadzono rozmowy z Rektorem Uniwersytetu i kierownictwem KIK-u oraz z S. Urszulankami jako właścicielami i użytkownikami budynku.

Dział Udostępniania – funkcję kierownika objęła mgr Krystyna Stefanicka

 

1968 r.

W 1968 r. można było oglądać następujące  wystawy:

„Ossolineum 1817-1967” – wystawa jubileuszowa czynna w Muzeum Archeologicznym we Wrocławiu od dnia 25 XI 1967 r. do 26 II 1968r.

„50-lecie odbudowy niepodległości Polski w zbiorach Biblioteki Zakładu Narodowego im. Ossolińskich”/ „Odbudowa niepodległej Polski 1918-1968” – wystawa zorganizowana przy współpracy Katedry Historii Polski Uniwersytetu Wrocławskiego, została otwarta w Auli Biblioteki 4 XII i była czynna do 24 XII 1968 r.

19 II w Ośrodku Kultury Polskiej w Berlinie odbyło się uroczyste otwarcie wystawy z okazji 150-lecia powstania „Ossolineum”. W czasie uroczystości wicedyrektor Wydawnictwa Ossolineum Władysław Brodzki omówił rolę Wydawnictwa i Biblioteki w gromadzeniu skarbów kultury narodowej. Uczestnicy uroczystości obejrzeli także film poświęcony 150. rocznicy powstania Ossolineum.

W Auli Biblioteki były czynne dwie wystawy zewnętrzne:

„Lenin w grafice”, 15-31 X, zorganizowana przez Towarzystwo Przyjaciół Sztuk Pięknych we Wrocławiu.

„Wystawa książki UNESCO”, 12-19 XI, zorganizowana przez Ośrodek Rozpowszechniania Wydawnictw Naukowych PAN. Ekspozycja obejmowała ponad 350 publikacji w języku francuskim i angielskim.

14 III 1968 r.  w ramach prac szkoleniowych Biura Wydawnictw i Bibliotek PAN zorganizowano konferencję dla pracowników zbiorów rycin bibliotek PAN-owskich oraz dla zaproszonych gości. W czasie konferencji kierownik Gabinetu Grafiki Mieczysław Radojewski wygłosił referat pt.: „Zbiory graficzne w ZNiO, rys historyczny i charakterystyka zbiorów”.

Od 1 VII 1968 r. wicedyrektorem Biblioteki został Janusz Bernard Albin  (do dnia 31 III 1968 r. wicedyrektorem był dr Edward Kiernicki)

Dział Informacji bibliograficznej i dokumentacyjnej  – od 1 VII 1968 r. funkcję kierownika objęła mgr Henryka Oprawko

Pracownia mikrofilmowa  – zmieniła nazwę na Dział Reprograficzny .

Wskutek niekorzystnej dla Biblioteki decyzji Polskiej Akademii Nauk nie udało się zwiększyć powierzchni magazynowej przez uzyskanie części  budynku przy ul. Katedralnej 15. Kontynuowano starania o uzyskanie dla potrzeb Biblioteki budynku przy ul. Grodzkiej 10.

Pod koniec roku Biblioteka uzyskała nowy statut uchwalony przez Sekretariat Naukowy PAN 12 listopada 1968 r.

 

1969 r.

W 1969 roku zorganizowano następujące  wystawy:

„Mikołaj Rej na tle epoki i w tradycji”  – wystawa zorganizowana w Auli Biblioteki ZNiO z okazji  czterechsetnej rocznicy śmierci M. Reja. Była czynna od 27 X do 20 XII 1969 r.

„Wrocławska chwila wspomnień” – wystawa urządzona wspólnie z Towarzystwem Miłośników Wrocławia w gmachu  Uniwersytetu Wrocławskiego (scenariusz napisały Wł. Sokołowska i A. Żarnowiecka).

„Człowiek, świat, polityka” – ekspozycja wydawnictw politycznych

„Plon wydawniczy pracowników Biblioteki ZNiO” – ekspozycja urządzona z okazji ogólnopolskiego zjazdu bibliotekarzy-dokumentalistów.

„Kwiaty w grafice”- ekspozycja  z okazji Święta Kwiatów organizowana w Klubie Międzynarodowej Prasy i Książki.

W dniach 2 i 3 VI 1969 r. odbyła się zorganizowana z inicjatywy Zakładu pierwsza ogólnopolska konferencja bibliotekarzy dokumentalistów, na której omówiono problemy teoretyczne i praktyczne dokumentów życia społecznego w bibliotekach.

Gabinet Kartografii – od 1 XI 1969 r. funkcję kierownika objął Ryszard Grabałowski z Gabinetu Marksizmu-Leninizmu (do dnia 30 VI 1969r. kierownikiem był  dr Zbigniew Rzepa)

WYDAWNICTWO

W 1969 r. minęło 50 lat od ukazania się pierwszych tomów „Biblioteki Narodowej”, którymi były „Treny” Jana Kochanowskiego w opracowaniu Tadeusza Sinki i „Antygona” Sofoklesa przygotowana przez Kazimierza Morawskiego. Założycielem i wydawcą serii „Biblioteki Narodowej”  była Krakowska Spółka Wydawnicza, inspirowana przez profesorów Uniwersytetu Jagiellońskiego  – Stanisława Estreichera, Tadeusza Sinkę oraz Stanisława Kota, który objął redakcję serii. Od 1933 r. , po likwidacji Spółki,  seria była wydawana przez Zakład Narodowy im. Ossolińskich.

 

1970 r.

W roku 1970 Biblioteka Ossolineum uczestniczyła w obchodach XXV-lecia powrotu Ziem Zachodnich i Północnych do Macierzy. We współpracy z innymi placówkami naukowymi i kulturalnymi przygotowała jubileuszowe wystawy oraz wydała dwa pamiątkowe medale ku czci Jana Długosza i Wojciecha Kętrzyńskiego.

Wystawy z okazji XXV-lecia

„XXV lat Dolnego Śląska w dokumencie” – przygotowana z inicjatywy KW PZPR przy współudziale Muzeum Śląskiego, Muzeum Miasta Wrocławia i Archiwum Państwowego. Czynna w salach Muzeum Śląskiego od 6 V do 15 X 1970 r.

„Dorobek bibliotek wrocławskich” – Aula Biblioteki ZNiO od 23 X do 25 X 1970 r. Wystawa urządzona z okazji ogólnokrajowej sesji Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich.

„Wrocław w wydawnictwach XXV-lecia” – ekspozycja urządzona na parterze klatki schodowej B w dniach od 23 X do 24 XII 1970 r. Przygotowana przez Dział Udostępniania.

„XXV-lecie nauki polskiej we Wrocławiu” – wystawę otwarto 14 XI 1970 r. w salach Muzeum Narodowego we Wrocławiu. Ossolineum było jej współorganizatorem.

Pozostałe wystawy zorganizowane w 1970 r.

„Lenin a Polska” – przygotowana wspólnie z Muzeum Śląskim, czynna od 26 III do 15 V 1970 r. w ramach obchodów 100 rocznicy urodzin Włodzimierza Lenina. Scenariusz wystawy przygotował Ryszard Grabałowski.

„Konopnicka dzieciom” – Kalisz 16 IX do 30 IX 1970 r. Wystawa zorganizowana z okazji międzynarodowej sesji naukowej w 60-lecie śmierci poetki.

W grudniu 1970 r. w Auli Biblioteki odbyła się uroczystość jubileuszu 40-lecia pracy naukowej prof. Antoniego Knota – pierwszego dyrektora Biblioteki Ossolineum we Wrocławiu. Funkcję dyrektora naczelnego ZNiO pełnił w okresie od 1 IV 1947 r. do 30 VI 1949 r. Antoni Knot został odznaczony medalem Juliusza Słowackiego oraz medalem „Za zasługi dla rozwoju ZNiO”. Otrzymał również okolicznościową „Księgę Pamiątkową”.

Również w grudniu 1970 r. odbyła się uroczystość jubileuszowa z okazji 50-lecia pracy bibliotekarskiej Janiny Kelles-Krauz.

W 1970 r. Biblioteka otrzymała zatwierdzony przez PAN Regulamin Biblioteki, rozpoczęto prace nad opracowaniem zakresu czynności poszczególnych działów.

W 1970 roku powstały dwie instytucje, które miały swoją siedzibę w Ossolineum: komitet organizacyjny oddziału wrocławskiego Towarzystwa Przyjaciół Pamiętnikarstwa oraz Wrocławski Oddział Towarzystwa Przyjaciół Książki.

W kwietniu 1970 r. Biblioteka przejęła budynek przy ul. Grodzkiej 10, dzięki czemu pojawiła się możliwość zwiększenia powierzchni  magazynowych. Rozpoczęcie remontu przewidziano na rok 1971, a jego zakończenie  na rok 1973. Również w 1970 r. poprawiło się wyposażenie biblioteki – w Ossolineum pojawił się kserograf.

W prasie polonijnej w Stanach Zjednoczonych opublikowano sensacyjną wiadomość – skradzione przez hitlerowców rysunki Albrechta Dürera, stanowiące niewątpliwie najcenniejszą część zbiorów graficznych ZNiO we Lwowie, odnaleziono w Metropolitan Museum w Nowym Jorku.

Struktura organizacyjna Biblioteki:

19 stycznia 1970 r.  zmarł w wieku 64 lat dr Franciszek Pajączkowski – długoletni dyrektor Biblioteki, związany z Ossolineum od 1927 r. Zwłoki zostały wystawione w piątek 23 stycznia w Auli Biblioteki. Pogrzeb odbył się na cmentarzu św. Wawrzyńca przy ul. Bujwida.

Po jego śmierci, dr Janusz Albin (wicedyrektor Biblioteki) został powołany z dniem 1 II 1970 na stanowisko p.o. dyrektora. Od 1 I 1971 r. został dyrektorem Biblioteki, zaś dr Józef Szczepaniec, kierownik Działu Starych Druków został powołany z dniem 10 XII 1970 r. na stanowisko p.o. wicedyrektora Biblioteki.

W roku 1970 nastąpiły liczne zmiany na stanowiskach kierowniczych

Dział Starych Druków – funkcję kierownika objęła Barbara Górska

Dział Czasopism  – funkcję kierownika objęła Janina Loret-Heintsch z Działu Rękopisów (wcześniej kierownikiem była Janina Kelles-Krauz

Dział Przechowywania – od 1 I 1970 r. funkcję kierownika objął  Józef Adam Kosiński z Działu Starych Druków

Dział Opracowania Druków – funkcję kierownika objął dr Józef Długosz

Dział Katalogów – od 1 II 1970 r. funkcję kierownika objął Mieczysław Gałyga

Dział Informacji bibliograficznej i dokumentacyjnej – funkcję kierownika objęła  Krystyna Korzon

Dział Kartograficzny – funkcję kierownika objął Ryszard Grabałowski  (z Gabinetu M-L)

Dział Reprograficzny – od 1 I 1970 r. funkcję kierownika objęła Teresa Madejska w miejsce Zofii Huber

Dział Administracyjny – funkcję kierownika objął  Mirosław Wigierski