1951 r.

W marcu 1951 r. została uruchomiona Stacja Mikrofilmowa Biblioteki Zakładu  Narodowego im. Ossolińskich.

5 maja 1951 r. powołano nowy dział specjalny – Gabinet Marksizmu-Leninizmu  (kierownicy: od 1951 r. – dr Edward Kiernicki, od 1952 r.– Romuald Kosiński, od 1953 r. – mgr Henryk Łapiński )

W drugim półroczu 1951 r. ukazał się pierwszy zeszyt biuletynu informacyjnego Zakładu Narodowego im. Ossolińskich – Ze Skarbca Kultury.

 

1952 r.

Dnia 1 stycznia 1952 r. rozpoczął pracę jednoosobowy Referat Informacyjno-Bibliograficzny (późniejszy Dział Bibliograficzno-Dokumentacyjny). Kierownikiem został dr Karol Heintsch.

 

1953 r.

Zakład Narodowy im. Ossolińskich, składający się z dwóch członów: Biblioteki i Wydawnictwa, został decyzją najwyższych władz państwowych podzielony na dwie samodzielne instytucje: Wydawnictwo i Bibliotekę. Obie placówki zostały przejęte  przez Polską Akademię Nauk.

Ossolineum przestało być Zakładem „Narodowym” – określenie „narodowy” zostało z nazwy usunięte.

„Niebezpieczny przymiotnik”

Rada Ministrów podjęła 10 stycznia 1953 r. uchwałę (nieopublikowaną) nr 36/53 „W sprawie przekazania Polskiej Akademii Nauk Zakładu im. Ossolińskich”. Parę miesięcy później, 4 lipca tegoż roku, Prezydium Rządu w  uchwale nr 528/53 (nieopublikowanej) uściślila nową nazwę, podejmując decyzję „W sprawie powołania samodzielnej placówki naukowej PAN pod nazwą „Zakład im. Ossolińskich – Biblioteka”. Nowa nazwa zostaje jeszcze raz uściślona 5 października 1953 r. w „Protokole zdawczo-odbiorczym działalności, urządzeń i składników majątkowych Biblioteki Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Wrocławiu”. W tytule tego protokołu nazwa „Zakład Narodowy” wystąpiła po raz ostatni, znikając następnie na okres trzech lat i trzech miesięcy. Nowa nazwa, wymieniona w punkcie III protokołu, przybrała następującą postać: „Polska Akademia Nauk – Zakład im. Ossolińskich – Biblioteka”. W tym samym czasie podobną nazwę otrzymało odłączone organizacyjnie od biblioteki Wydawnictwo.

Okaleczone nazwy obu rozłączonych instytucji funkcjonowały do 1957 r.

(Józef Adam Kosiński: Ewolucje nazwy Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, Czasopismo Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, 1992, zeszyt 1, s.19)

W 1953 roku zorganizowano trzy wystawy w Auli Biblioteki:

2 V otwarto zorganizowaną przez Gabinet Grafiki wystawę prac litograficznych Leona Wyczółkowskiego. Zaprezentowano ponad 100 prac. Wystawa była czynna do 15 VI. Zwiedziło ją 1600 osób. 1 czerwca na wystawie dyrektor Drukarni Uniwersytetu i Politechniki we Wrocławiu Jan Kuglin wygłosił odczyt o swojej współpracy z Wyczółkowskim. W zebraniu wzięło udział ok. 100 osób.

31 X otwarto wystawę rysunków Aleksandra Orłowskiego. Wystawa była czynna cały listopad. Zwiedziło ją 1249 osób. Towarzyszył jej drukowany katalog w opracowaniu Marii Zembatówny: Wystawa rysunków Aleksandra Orłowskiego: ze zbiorów Biblioteki Zakładu im. Ossolińskich, listopad 1953: katalog (Wrocław 1953)

„Od Wielkiego Proletariatu – do Konstytucji Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej”. Wystawę, czynną w dniach 5 XII 1952 – 15 II 1953 r., do 31 XII zwiedziło ponad dwa tysiące osób

 

1954 r.

15 XII 1954 r. w siedmiu salach Muzeum Śląskiego została otwarta wystawa pt. „Grafika polska 1944-1954” przygotowana m.in.  z eksponatów ze zbiorów Ossolineum.

 

1955 r.

W maju 1955 r. na mocy uchwały Sekretariatu Naukowego Prezydium Polskiej Akademii Nauk z dnia 27 X 1954 r., rozpoczął działalność Gabinet Numizmatyczno-Sfragistyczny, powiększając liczbę działów specjalnych Biblioteki Ossolineum. Kierownikiem gabinetu został dr Marian Haisig.

Jednym z najciekawszych obiektów w zbiorach Gabinetu jest odlany w złocie renesansowy medal Zygmunta Augusta (1520-1572) wybity z okazji objęcia rządów w 1548 r. Stanowi unikat w zbiorach polskich (sygn. G 1611).

 

19 XII 1955 r. otwarto Wystawę Mickiewiczowską  zorganizowaną w ramach Obchodu Roku Mickiewiczowskiego (organizatorzy: Biblioteka i Wydawnictwo Ossolineum, Uniwersytet im. Bolesława Bieruta we Wrocławiu oraz Muzeum Śląskie). Scenariusz Wystawy Mickiewiczowskiej na zlecenie dyrekcji sporządził dr Karol Heintsch, kierownik Działu Bibliograficzno-Dokumentacyjnego. Wystawa Mickiewiczowska prezentowana była w Auli Biblioteki ZNiO do 28 II 1956 r.

 

1956 r.

Jubileusz trzech dat: 1826-1946-1956

17 listopada minęło 130 lat od powstania Zakładu im. Ossolińskich oraz 10 lat od rozpoczęcia jego działalności we Wrocławiu.

Z tej okazji  odbyła się akademia, którą otworzył wicedyrektor Biblioteki Franciszek Pajączkowski. W Auli Biblioteki zorganizowano również wystawę jubileuszową pod hasłem „Ossolineum 1826-1946-1956 – zbiory i wydawnictwa”.  Czynna była od 17 XI do 17 XII 1956.

Pod koniec 1956 r. wydano także księgę jubileuszową Zakład imienia Ossolińskich: 1827-1956: w dziesięciolecie działalności we Wrocławiu (red. nauk. Władysław Floryan, Wrocław 1956).

Z okazji  dziesięciolecia Ossolineum we Wrocławiu Złotym Krzyżem Zasługi został odznaczony Eugeniusz Szlapak  ­– naczelny dyrektor ZNiO w latach 1949-1953, a po podziale i przejęciu placówki przez PAN – dyrektor Biblioteki  (w latach 1953-1958).

2 V 1956 r. została otwarta w Auli Biblioteki wystawa pt. „Nowoczesny drzeworyt polski”

16 VI 1956 r. otwarto w gmachu Muzeum Śląskiego wystawę pt. „Ilustracje do dzieł Williama Szekspira w grafice angielskiej XVIII” ze zbiorów Ossolineum. Ilustracje do dzieł Szekspira pochodzą z teki graficznej Johna Boydella. Teka ta znajduje się w zbiorach Gabinetu Graficznego Biblioteki Ossolineum. Wystawie towarzyszył informator: Ilustracje do dzieł W. Szekspira w grafice angielskiej XVIII w. : (wystawa ze zbiorów Ossolineum), (Wrocław 1956)

 

W 1956 r. została założona pracownia konserwatorsko-introligatorska.

 

1957 r.

1 sierpnia 1957 r. został utworzony Dział Kartografii.  Początkowo dział nosił nazwę Pracownia Kartograficzna, a jej kierownikiem został Zbigniew Rzepa.

 

1958 r.

Gabinet Marksizmu-Leninizmu zorganizował wystawę historyczną pt. „W 40-rocznicę powstania Komunistycznej Partii Polski”. Scenariusz  przygotował Henryk Łapiński. Wystawa była udostępniona publiczności w Auli Biblioteki ZNiO w czasie od 5 XII 1958 do 15 II 1959 r.

 

1959 r.

W 1959 roku zorganizowano dwie wystawy:

„Wystawa grafiki Józefa Pankiewicza” – otwarta 2 V 1959 r. w Auli Biblioteki. W związku z ekspozycją wydano katalog, w opracowaniu i ze wstępem Mieczysława Radojewskiego: Wystawa grafiki Józefa Pankiewicza : ze zbiorów Biblioteki Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, maj- czerwiec 1959; katalog, (Wrocław 1959).

„Słowacki w zbiorach i publikacjach Ossolineum” – ekspozycja otwarta 14 XI 1959 r. i udostępniona w grudniu w związku z obchodami 150. rocznicy urodzin poety. Wydano katalog pod tym samym tytułem i w opracowaniu pracowników Uniwersytetu Wrocławskiego: dr. Władysława Floryana i dr. Bogdana Zakrzewskiego.

 

W związku z 150. rocznicą urodzin Juliusza Słowackiego i obchodami Roku Słowackiego Biblioteka ZNiO wraz z Towarzystwem Miłośników Wrocławia wybiła medal pamiątkowy według modelu sporządzonego przez rzeźbiarza Józefa Gosławskiego.

 

1960 r.

Od 1 września 1960 r. Franciszek Pajączkowski  objął funkcję naczelnego dyrektora  Biblioteki Ossolineum.

„Gdy z dniem 1 lutego 1949 r. powołano w Bibliotece dwuosobową dyrekcję […] z prof. Karolem Badeckim jako dyrektorem, Franciszek Pajączkowski został wicedyrektorem, od 15 marca 1950 r. – po rezygnacji Badeckiego z pracy – pełnił obowiązki dyrektora Biblioteki, zaś w okresie od 1 stycznia 1951 do 30 sierpnia 1953 r. kierował Biblioteką jako jej dyrektor, powołany na to stanowisko przez Jerzego Borejszę, ówczesnego pełnomocnika Rządu do spraw Ossolineum. Gdy na mocy ustawy z 14 lipca 1953 r. Biblioteka Ossolineum stała się placówką Polskiej Akademii Nauk, Franciszek Pajączkowski został wicedyrektorem, zaś od 1 września 1960 był dyrektorem naczelnym Biblioteki.”

(Szczepaniec Józef, Franciszek Pajączkowski – dyrektor Biblioteki Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Wrocławiu (nekrolog), „Ze Skarbca Kultury”, z. 21, 1970, s. 283-287)

2 sierpnia 1960 r. Biblioteka Zakładu Narodowego im. Ossolińskich została odznaczona medalem „15-lecia Wyzwolenia Dolnego Śląska”. Odznakę z dyplomem przekazał na ręce dyrekcji przewodniczący Rady Narodowej miasta Wrocławia prof. dr Bolesław Iwaszkiewicz. Wymienioną odznakę otrzymało poza tym 42 pracowników Biblioteki.

W 1960 roku zorganizowano trzy wystawy:

„Dziesięć wieków Polski w grafice i medalierstwie” – zorganizowana w ramach obchodów 1000-lecia Państwa Polskiego, otwarta 2 V 1960 r. w Auli Biblioteki ZNiO. Jej celem było zilustrowanie węzłowej problematyki dziejów Polski oraz upamiętnienie wybitniejszych postaci w medalach i w twórczości graficznej. Wystawa została oparta wyłącznie na zbiorach własnych Gabinetu Grafiki i Gabinetu Numizmatyki. Była czynna do 18 czerwca. Zwiedziło ją w tym krótkim czasie około 3000 osób.

Dnia 10 XI, w związku z odbywającą się sesją naukową zorganizowaną przez Uniwersytet Wrocławski w 90. rocznicę urodzin W.I. Lenina, została otwarta w Auli Biblioteki wystawa „Lenin 1870-1924- życie i działalność”. Wystawę zwiedzili przede wszystkim uczestnicy wspomnianej sesji naukowej.

Dnia 19 XII w 50. rocznicę śmierci Marii Konopnickiej otwarto w Bibliotece wystawę „Maria Konopnicka w zbiorach Ossolineum”. Otwarcie wystawy połączone było z akademią poświęconą twórczości zmarłej przed 50-ciu laty poetki. Dla publiczności wystawę udostępniono w dniach 23-31 I 1961 r. Zwiedziło ją 213 osób.

Zgodnie z zarządzeniem Dyrekcji Biura Wydawnictw i Bibliotek z dniem 31 X 1960 r. został zlikwidowany Dział Prac Edytorskich.