22 II 1991 r. Rada Naukowa Biblioteki ZNiO podjęła jednogłośnie uchwałę, w której wyraziła wolę przywrócenia Zakładowi Narodowemu im. Ossolińskich statusu fundacji z udziałem skarbu państwa. Dyr. A. Juzwenko spotykał się w sprawie poparcia starań o restytucję fundacji z władzami PAN, przedstawicielami rządu, Kancelarii Prezydenta RP oraz prezydentem RP, Lechem Wałęsą.
Rozmowy trwały do czerwca 1992 r. Ich rezultatem były – list Prezydenta RP, Lecha Wałęsy, nadesłany z okazji 175. rocznicy istnienia ZNiO do dyrektora Biblioteki, w którym prezydent poinformował o objęciu swoim patronatem restytuowanej fundacji ZNiO, oraz sugestia Biura Prawnego Kancelarii Prezydenta RP, by z inicjatywą ustawodawczą w tej sprawie wystąpiła któraś z Izb Parlamentu.
15 X 1992 r. 33 senatorów wniosło projekt ustawy „O Zakładzie Narodowym im. Ossolińskich”. Do reprezentowania ich w pracach nad tym projektem upoważniono senatora Franciszka Połomskiego z Wrocławia. W trzeciej dekadzie listopada Senacka Komisja ds. Nauki, Kultury i Środków Przekazu jednogłośnie wypowiedziała się za restytucją Fundacji. Projekt, przygotowany przez prof. J. Kosika i mec. J. Ziembickiego, a przedstawiony przez senatora F. Połomskiego, przekazano do Senackiej Komsji Inicjatyw Ustawodawczych.
23 IV 1993 r. nastąpiło pierwsze czytanie projektu ustawy podczas plenarnego posiedzenia Senatu. Następne czytanie, przewidziane na czerwiec 1993 r., nie odbyło się ponieważ Prezydent RP rozwiązał przedterminowo parlament. 19 X 1993 r. wrocławski poseł Ludwik Turko zgodził się wystąpić z inicjatywą ustawodawczą w Sejmie RP w sprawie restytuowania fundacji. 29 XII 1993 r. zgłosił do Laski Marszałkowskiej projekt ustawy, rozpatrywanej przez Senat poprzedniej kadencji. Równocześnie senator Henryk Rot zgłosił marszałkowi Senatu własny projekt ustawy o ZNiO, w którym wystąpił o powołanie Fundacji, a nie o jej restytucję i nie przewidywał w nim patronatu Prezydenta RP nad Fundacją.
17 II 1994 r. Sejm RP powołał specjalną podkomisję ds. ustawy o fundacji ZNiO, której przewodniczącym został wrocławski poseł Marek Mazurkiewicz. Podkomisja przygotowała projekt ustawy, którego tzw. pierwsze czytanie odbyło się 29 XI, a następnie podjęła decyzję o jego przekazaniu na obrady plenarne Sejmu RP.
W l. 1991-1994 dyrektor Biblioteki Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, dr Adolf Juzwenko odbył kilkadziesiąt rozmów i spotkań z przedstawicielami Kancelarii Prezydenta RP, rządu, parlamentu, duchowieństwa, środowisk naukowych i twórczych, z władzami Wrocławia, Polskiej Akademii Nauk, z Kolegium Rektorów Wyższych Uczelni Wrocławia, dyrektorem Wydawnictwa ZNiO, dr Edwardem Malakiem. Uczestniczył w posiedzeniach Komisji Senatu i Sejmu RP, zajmujących się sprawą restytucji fundacji.
5 I 1995 r. podczas czterdziestego posiedzenia Sejmu RP na 389 głosujących oddano za ustawą 383 głosy (3 przeciw, 3 wstrzymujące się). 2 II Senat RP na swym posiedzeniu ustawę przyjął jednogłośnie. 16 II ustawę podpisał Prezydent RP, a 9 III opublikowano ją w Dzienniku Ustaw RP (Dz.U. nr 23, poz. 121). Ustawa weszła w życie 9 VI, a 12 VI nastąpiła uroczysta inauguracja działalności Zakładu Narodowego im. Ossolińskich jako fundacji z udziałem skarbu państwa.