Obchodzony od 62 lat Międzynarodowy Dzień Teatru ma na celu promocję i wymianę informacji na temat teatru, pobudzenie kreacji i zwiększenie współpracy ludzi z nim związanych. Teatr jako instytucja kultury, by przyciągnąć uwagę widzów na swoje spektakle, korzysta z wielu druków reklamowych. Należą do nich zarówno materiały dużego formatu, takie jak plakaty czy afisze, ale również te drobne: programy, repertuary i zaproszenia. Jednak koniecznym dokumentem, swoistym kluczem do teatru, jest bilet. Regulamin Teatru Nowego w Warszawie traktuje bilet jako „[…] dokument uprawniający okaziciela do uczestnictwa w Wydarzeniu”, który może być wykorzystany tylko raz i podlega jednorazowej weryfikacji w chwili wstępu. Cechuje go m.in. krótkotrwała warstwa informacyjna o charakterze użytkowym. Z kolei w regulaminie kaliskiego teatru bilet definiuje się jako dokument umożliwiający wstęp na wydarzenie, zawierający jego tytuł, datę i miejsce.

Pierwszy bilet do teatru, o którym wiadomo, wydał królewski teatr Augusta II. Grywał za darmo, ale żeby móc go obejrzeć, należało zdobyć karteczkę uprawniająca do wejścia na widownię. Wcześniej, bo w 1646 roku, występujący na dworze Zamoyskich zespół cyrkowo-kabaretowy za wstęp pobierał z góry 3 grosze. Natomiast w 1748 roku August III zbudował gmach teatralny zwany Operalnią, w którego francuskojęzycznym regulaminie można odnaleźć słowo „billet”. Ale kiedy w Operalni swoje występy zaczął w 1762 roku zawodowy zespół francuski, zaczęto pobierać opłaty uzależnione od rodzaju miejsc. Tak więc po stu latach wypracowano zwyczaj pobierania opłaty z góry wydawaniem kwitu, który jest jednocześnie przepustką, uprawniającą do zajęcia określonego miejsca na widowni.

Powszechnie wiadomo, że udostępniane na masową skalę druki ulotne uznaje się często za niezbyt wartościowe. Jeżeli jeszcze ich cel jest użytkowy, a format mały, to niszczy się je zaraz po wykorzystaniu. Taki też los najczęściej spotyka bilety. I to nie tylko te, które pozwalają nam podróżować środkami komunikacji miejskiej, ale też te, które są dla nas pośrednikiem do innego świata, jak choćby świata teatru. A przecież są dokumentem naszego wtajemniczania w pewną rzeczywistość, która tak często pozostawia niezapomniane wspomnienia, związane czy to z miejscem wydarzenia, czy z treścią spektaklu. Kiedy, szukając czegoś, natrafimy przypadkiem na bilet ważnego dla nas przedstawienia, odżywają wspomnienia. Wracamy pamięcią do wrażeń, jakie niosła ze sobą premiera długo oczekiwanego spektaklu bądź festiwalu teatralnego, na który nie było się tak łatwo dostać. Wśród DŻS-ów można znaleźć bilety, które dla badaczy życia teatralnego stanowią ważne uzupełnienie. Nie bez przyczyny powstała książka Bilet do teatru Zbigniewa Raszewskiego, traktująca m.in. o tym niepozornym druku ulotnym. Przytaczając historię owego kwitu dokumentującego pobieranie opłaty z góry, autor słusznie zauważa, że: „Całe pokolenia teatromanów marzyły o biletach, zdobywały je kosztem największych wyrzeczeń, nieraz w otwartej walce, a po wyjściu z teatru przeważnie je wyrzucano.”  Na szczęście nie wszystkie bilety trafiały do kosza. Zdarzało się, że ktoś, z sobie tylko znanych powodów, zachowywał bilet. Najczęściej po jednorazowej weryfikacji w chwili wstępu na wydarzenie kulturalne, trafiał do szuflady wraz z zaproszeniem lub programem teatralnym, by następnie razem z większym archiwum przekazać go do zbiorów bibliotecznych. Dzięki temu udało się go włączyć do ossolińskich dokumentów życia społecznego, a dzisiaj można go zaprezentować, pokazując jednocześnie, że i on ulegał różnym zmianom. Forma graficzna biletów uzależniona była głównie od techniki produkcji papieru, technik drukarskich, ale też od mody i trendów w sztuce. Najciekawsze i najbardziej prestiżowe bilety powstają na barwnym papierze kredowym.

Zachęcamy zatem, by z okazji wielkiego święta dla teatromanów, przyjrzeć się bliżej ossolińskiej kolekcji biletów teatralnych.

(Tekst, wybór i opracowanie materiałów: dr Barbara Otfinowska z Działu Dokumentów Życia Społecznego)

14 marca w ossolińskim Muzeum Pana Tadeusza gościła Konsul Generalna Stanów Zjednoczonych w Krakowie Erin Nickerson.

Pani Konsul również spotkała się z dyrektorem Zakładu Narodowego im. Ossolińskich dr. Łukaszem Kamińskim, a także z wicedyrektor Ossolineum Magdaleną Musiał oraz zwiedziła ekspozycję „Misja: Polska”, której bohaterem jest między innymi Jan Nowak-Jeziorański, wieloletni konsultant Państwowej Rady Bezpieczeństwa Narodowego USA.

Erin Nickerson rozmawiała również z Dobromiłą Jankowską, kierowniczką Gabinetu Literackiego im. Tadeusza Różewicza, uczestniczką International Visitor Leadership Program, która wróciła niedawno ze Stanów Zjednoczonych, gdzie przebywała na zaproszenie Departamentu Stanu.

Z dyrektorem Ossolineum, dr. Łukaszem Kamińskim, spotkał się dziś władyka Aleksander – biskup Kościoła Prawosławnego Ukrainy. Jednym z punktów wizyty było m.in. zwiedzanie Biblioteki oraz prezentacja kolekcji cyrylickich starych druków.

Nasz gość przekazał Ossolineum wyjątkowy dar – reprint ewangeliarza peresopnickiego. To XVI-wieczny iluminowany manuskrypt, zawierający staroukraiński przekład Ewangelii dokonany z języka staro-cerkiewno-słowiańskiego.
Ewangeliarz jest uznawany za skarb narodowy Ukrainy – składa na niego przysięgę każdy nowo wybrany prezydent tego państwa.

Fot. Andrzej Niedźwiecki

Zapraszamy na prezentację najnowszej książki Miklósa Mitrovitsa „Zakazane kontakty. Współpraca opozycji polskiej i węgierskiej 1976-1989”. Spotkanie z autorem odbędzie się w Zakładzie Narodowym im. Ossolińskich w ramach cyklu „Seminarium Środkowoeuropejskie”, które jest organizowane przez Ossolineum i Oddział IPN we Wrocławiu.

Mikós Mitrovits (ur. 1978) jest pracownikiem naukowym Instytutu Historii Centrum Badań Humanistycznych Sieci Badawczej Eötvös Loránd (dawniej Węgierskiej Akademii Nauk) oraz  Instytutu Badań Europy Środkowej Narodowego Uniwersytetu Służby Publicznej w Budapeszcie. Studiował historię oraz polonistykę na Uniwersytecie Loránda Eötvösa, Katolickim Uniwersytecie Pétera Pázmánya oraz Uniwersytecie Warszawskim. Specjalizuje się w historii państw Europy Środkowej oraz relacjami polsko-węgierskimi w XX w.

14 marca 2023 r., godz. 17.00
Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Refektarz
ul. Szewska 37

Wstęp wolny!

Wcześniej, o godz. 11.00, w siedzibie Oddziału IPN we Wrocławiu odbędzie się wykład dr. Miklósa Mitrovitsa „System komunistyczny Polski i Węgier (1956-1989). Próba porównania”. Więcej informacji: https://bit.ly/3ZDzqzg.

Konsul Generalny Republiki Federalnej Niemiec we Wrocławiu,

Wicekonsul Węgier we Wrocławiu

oraz Dyrektor Zakładu Narodowego im. Ossolińskich

zapraszają na debatę

„Wspólny mianownik – wolność.
Wiosna Ludów we Lwowie, Wrocławiu,  Berlinie i Buda-Peszcie”,

zorganizowaną we współpracy

z Instytutem Liszta w Warszawie i Wrocławskim Towarzystwem Polsko-Węgierskim.

Rok 1848 w Europie to czas zrywu do wolności. Wiosna Ludów – pierwsza ogólnoeuropejska rewolucja i zamach na porządek ustalony na kongresie wiedeńskim. Oprócz haseł społecznych i politycznych towarzyszyły jej postulaty narodowe.

Jak wyglądała Wiosna Ludów we Lwowie, Wrocławiu, Berlinie i Budapeszcie?

Zapraszamy na dyskusję, w której udział wezmą eksperci z Polski, Niemiec i Węgier:

• dr Joanna Hytrek-Hryciuk (Zakład Narodowy im. Ossolińskich)
• Piotr Gaglik (Towarzystwo Polsko-Węgierskie)
• Markus Meckel (były minister spraw zagranicznych NRD)
• dr Miklós Mitrovits (Instytut Badań Europy Środkowej Narodowego Uniwersytetu Służby Publicznej w Budapeszcie)

Debatę poprowadzi dr Łukasz Kamiński – dyrektor Zakładu Narodowego im. Ossolińskich.

Panelowi dyskusyjnemu towarzyszyć będzie pokaz dokumentów związanych z Wiosną Ludów.

15 marca, godz. 17.00
Refektarz, Zakład Narodowy im. Ossolińskich
ul. Szewska 37

Wstęp wolny!

Organizatorzy: Generalny Konsulat Republiki Federalnej Niemiec we Wrocławiu, Wicekonsulat Węgier we Wrocławiu, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, przy współpracy Instytutu Liszta w Warszawie i Wrocławskiego Towarzystwa Polsko-Węgierskiego.

ШЕВЧЕНКО – ХУДОЖНИК. тематична розповідь – показ альбомів – майстер-клас із колажу

У культурному календарі кожного свідомого українця березень – це місяць Тараса Шевченка – видатного письменника, митця і громадсько-політичного діяча, який став символом українського народу, його культури та ідентичності. Сьогодні відомий насамперед як письменник, автор поетичної збірки «Кобзар» (1840), серед сучасників Шевченко був знаний передусім як художник, автор графічних, акварельних та олійних творів.

Відтак у суботу, 18 березня о 13:00 Національний інститут ім. Оссолінських запрошує на зустріч «Шевченко-художник», у рамках якої відбудеться тематична розмова про художню творчість і спадщину Шевченка, показ альбомів із його творами зі збірки Оссолінеуму, а також майстер-клас із колажу за мотивами творів Тараса Шевченка та … власної фантазії.

Зустріч відбудеться українською мовою.

ВХІД ВІЛЬНИЙ

Запис та інформація: email: stare.druki@ossolineum.pl ; тел.: (71) 371 95 34

Місце: Оссолінеум (вул. Шевська 37, Вроцлав)

Час: 18 березня 2023 (субота) о 13:00

Зустріч проведуть:

д-р Ольга Ткачук – Національний інститут ім. Оссолінських

Марія Легінович – українська художниця, працює в жанрі сучасного сакрального мистецтва. Твори  зберігаються у храмах та приватних колеціях в Україні, Польщі, Німеччині, Іспанії та США. Народилася у Львові, зараз працює у Вроцлаві, зокрема в Centrum Ukraińskiej Kultury i Rozwoju.

SZEWCZENKO – ARTYSTA. Spotkanie tematyczne – pokaz albumów – warsztaty z kolażu

Marzec to miesiąc, kiedy Ukraińcy na całym świecie upamiętniają Tarasa Szewczenkę (1814-1861), wybitnego pisarza, artystę, działacza społecznego i politycznego, który stał się symbolem narodu ukraińskiego, jego kultury i tożsamości. Szewczenko jest dziś znany głównie jako pisarz, autor zbioru poetyckiego „Kobziarz” (1840), ale za życia zasłynął przede wszystkim jako artysta plastyk, autor utworów graficznych, akwarelowych i olejnych.

W sobotę (18 marca) zapraszamy na spotkanie „Szewczenko-artysta”, w ramach którego można będzie wysłuchać wykładu na temat twórczości i spuścizny artystycznej Szewczenki, zapoznać się z albumami z jego dziełami ze zbiorów Ossolineum oraz dołączyć do warsztatów z kolażu, których motywem przewodnim będą utwory artysty.

Spotkanie odbędzie się w języku ukraińskim

WSTĘP WOLNY

Obowiązują zapisy: stare.druki@ossolineum.pl ; tel. (71) 371 95 34

Gdzie: Ossolineum (ul. Szewska 37, Wrocław)

Kiedy: 18 marca 2023 (sobota), godz. 13:00

Spotkanie poprowadzą:

dr Olga Tkachuk – Zakład Narodowy im. Ossolińskich

Maria Leginovych – ukraińska artystka zajmująca się współczesną sztuką sakralną. Jej dzieła znajdują się w kościołach i kolekcjach prywatnych w Ukrainie, w Polsce, Niemczech, Hiszpanii i Stanach Zjednoczonych. Urodzona we Lwowie, obecnie pracuje we Wrocławiu, m. in. w Centrum Ukraińskiej Kultury i Rozwoju.

Ósmego marca w wielu krajach świata obchodzony jest Dzień Kobiet. Pochodzenie tego święta ściśle wiąże się z ruchami emancypacyjnymi kobiet z przełomu XIX i XX wieku, znanymi dziś powszechnie jako pierwsza fala feminizmu. Przy tej okazji warto wspomnieć, że na ziemiach polskich, począwszy od XIX wieku, również rozwijał się prężnie tak zwany ruch kobiecy. Większość czytelników świadoma jest obecności motywów emancypacyjnych w twórczości takich pisarek jak: Eliza Orzeszkowa, Maria Konopnicka czy Zofia Nałkowska, ale wiele nazwisk mniej rozpoznawalnych pisarek-działaczek popadło dziś w zapomnienie. W procesie odzyskiwania pamięci o nich niezwykle pomocne mogą być „Pamiętniki z lat 1886-1914” Romany Pachuckiej.

Ta polska działaczka, pedagożka i autorka broszur edukacyjnych poświęconych kwestii nauczania dziewcząt, takich jak: „Miejmy odwagę wymagać” czy „Na marginesie problemów szkoły średniej”, była jedną z głównych działaczek ruchu feministycznego w Warszawie. Studiowała na Uniwersytecie Lwowskim, uczelni przychylnie nastawionej względem emancypacji kobiet, na którym pierwsze studentki zostały immatrykulowane już w 1897. Następnie obroniła doktorat na Uniwersytecie Jagiellońskim i poświęciła się pracy pedagogicznej. Pracowała także w redakcji periodyku feministycznego „Ster”, gdzie poznała dwie inne ważne działaczki ruchu kobiecego – Paulinę Kuczalską-Reinschmit oraz Józefę Bojanowską. Ich wspólne starania o wywalczenie dla kobiet szeregu praw – głównie wyborczych oraz tych związanych z dostępem do edukacji i możliwością wykonywania różnych zawodów – opisała Pachucka właśnie w swoich „Pamiętnikach”. Ich rękopis przechowywany jest w Dziale Rękopisów Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, a wersja drukowana została wydana przez Wydawnictwo Ossolineum w 1958 roku.

Nazwisko Pauliny Kuczalskiej-Reinschmit bywa często łączone z początkami formy zorganizowanej, którą polski ruch kobiecy przybrał w latach 80. XIX wieku głównie za jej sprawą. W działalność feministyczną zaangażowała się wzorem swojej matki, w młodości związanej z kręgiem Entuzjastek, działaczek feministycznych skupionych wokół postaci Narcyzy Żmichowskiej. Biorąc przykład z emancypantek zagranicznych, Kuczalska-Reinschmit utworzyła pierwsze placówki pracy kobiecej, funkcjonujące początkowo jako organizacje dobroczynne. Zajmowała się także działalnością publicystyczną, którą rozpoczęła w „Echu” w 1881, a kontynuowała rubryką „E pur si muove” w „Przeglądzie Tygodniowym”. Taki sam tytuł nosi wydany współcześnie wybór jej tekstów publicystycznych z lat 1881-1918, dostępny na miejscu w Bibliotece ZNIO. Od 1895 Kuczalska-Reinschmit wydawała, najpierw we Lwowie, a następnie w Warszawie, periodyk „Ster”, którego prowadzenie w 1910 roku przejęła Józefa Bojanowska.

Bojanowska była kolejną z kręgu warszawskich feministek-publicystek. Ukończywszy Uniwersytet Latający, założyła ona pierwszą w Warszawie introligatornię, w której mogły pracować kobiety. Razem z Kuczalską-Reinschmit, towarzyszką pracy i życia, prowadziła w Warszawie czytelnię dla kobiet, popularne miejsce spotkań tamtejszych emancypantek. Była także inicjatorką wielu kursów dla kobiet, a także założycielką lokalnych oddziałów Związku Równouprawnienia Kobiet Polskich. Publikowała w „Kurierze Codziennym”, „Kurierze Warszawskim”, „Nowej Gazecie”, „Ogniwie” i „Sterze”. Większość wymienionych tytułów dostępnych jest na miejscu w Dziale Czasopism Biblioteki ZNIO lub w wersji elektronicznej w kolekcji czasopism polskich Biblioteki W. Stefanyka.

Wśród wielu innych działaczek feministycznych tamtego okresu warto wymienić także Cecylię Walewską, autorkę dwuczęściowego dzieła pt. „Ruch kobiecy w Polsce” czy Marię Dulębiankę, związaną z Marią Konopnicką malarkę, autorkę artykułów o kwestii kobiecej i kandydatkę na posła na sejm galicyjski w 1908. Po szczegóły działalności i życia wyżej opisanych oraz pozostałych, niewymienionych tu z nazwiska działaczek, odsyłam zainteresowanych do pamiętników Pachuckiej.

Opracowała Natalia Szumna (Dział Przechowywania i Udostępniania)

„Historia nie była dla ministra Stasiaka okazją do popisywania się erudycją, ale tylko wezwaniem do wyciągania z niej praktycznych lekcji: by uniknąć powtórki ze zła, które nieraz doświadczyło naszą wspólnotę” – napisał we wstępie do książki profesor Andrzej Nowak.

Zakład Narodowy im. Ossolińskich oraz Wydawnictwo Diecezji Siedleckiej UNITAS zapraszają na spotkanie z autorem książki „Polska Stasiaka” – Wiktorem Świetlikiem. Rozmowę z autorem i z Panią Barbarą Stasiak poprowadzi dyrektor Zakładu Narodowego im. Ossolińskich – dr Łukasz Kamiński.

Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Refektarz, ul. Szewska 37
8 marca, godz. 17.00
Wstęp wolny!

Podczas spotkania będzie możliwość zakupienia książki „Polska Stasiaka”.

3 marca obchodzimy Dzień Uznania dla Pracownika. Dyrekcja Ossolineum chce więc dziś szczególnie podziękować pracownikom za ich codzienne zaangażowanie. Zobaczcie i posłuchajcie!

1 marca w ossolińskim Refektarzu mogliśmy wysłuchać dyskusji o twórczości i postaci Włodzimierza Bączkowskiego. Wybitny sowietolog, którego zbiór pism ukazał się właśnie w formie trzytomowej publikacji (wydawcy: Centrum Mieroszewskiego i Ośrodka Myśli Politycznej), pozostawił po sobie wiele diagnoz i recept, które nie tylko się nie zestarzały, ale pomagają zrozumieć dzisiejszą sytuację, w szczególności ewolucję Rosji.

„Witam Państwa na spotkaniu wokół bardzo ważnej książki. Książki, która byłaby ważna w każdych okolicznościach, ale sądzę, że w okolicznościach, w jakich znajdujemy się od roku, jest ona szczególnie istotna” – rozpoczął spotkanie dr Łukasz Kamiński, dyrektor Zakładu Narodowego im. Ossolińskich.

W dyskusji „Ostatecznie wypłynie z Rosji czarny nacjonalizm” wzięli udział Wojciech Konończuk, redaktor zbioru pism Włodzimierza Bączkowskiego oraz Paweł Kowal. Wojciech Konończuk kilkakrotnie zaznaczył, że przesłanie oraz sposób patrzenia Bączkowskiego na Rosję, są jak najbardziej aktualne. Natomiast Paweł Kowal podkreślił precyzję, z jaką pisarz i publicysta obnażał w swoich pismach model imperium rosyjskiego.

Zapis spotkania transmitowanego online jest dostępny na profilu FB Zakładu Narodowego im. Ossolińskich.

Organizatorzy spotkania:
Zakład Narodowy im. Ossolińskich oraz Centrum Mieroszewskiego