Z ossolińskiej kolekcji. „Silesiaca”
Cykl wykładów
- marzec–wrzesień2021, wybrane czwartki, godz. 17.00
- cykl wykładów w formie transmisji online dostępnych na profilach Muzeum Pana Tadeusza i Ossolineum na Facebooku (dostęp bezpłatny)
- https://www.facebook.com/panatadeusza
- https://www.facebook.com/Ossolineum
Z ossolińskiej kolekcji
Zapraszamy do udziału w kolejnej edycji wykładów z cyklu „Z ossolińskiej kolekcji”. Każdy z nich jest okazją do poznania bogatych i cennych kolekcji, przechowywanych w Zakładzie Narodowym im. Ossolińskich. W tegorocznej odsłonie odkryjemy zbiory związane ze Śląskiem oraz okoliczności ich przekazania do Ossolineum. Zaprezentowane zostaną biblioteczne perły dawnego Śląska, a wśród nich inkunabuły iluminowane w śląskich klasztorach i pięknie ilustrowane książki XVIII-wieczne. Obejrzymy rękopisy dolnośląskich pisarzy po 1946 roku, dla których region ten stał się nową „małą ojczyzną”. Zapoznamy się z najciekawszymi pierwszymi publikacjami powojennego Wrocławia, ich twórcami i wydawcami. Nie zabraknie również silesiaców kartograficznych, które reprezentować będą obiekty z XVII i XVIII wieku.
PROGRAM
30 września 2021 (czwartek) godz. 17.00
Strachowscy – wrocławscy ilustratorzy z XVIII wieku
Prowadzenie: Martyna Węglarska
Transmisje online na profilach Muzeum Pana Tadeusza i Ossolineum na Facebooku
W czasie wykładu przedstawiona zostanie sławna artystyczna rodzina Strachowskich, która przyjechała do Wrocławia na początku XVIII w. Osiedliła się tutaj i założyła pracownię graficzną, stającą się w krótkim czasie najlepiej prosperującym warsztatem miedziorytniczym na tym terenie. W zbiorach ossolińskich posiadamy książki ilustrowane przez Strachowskich, ale także pojedyncze, niezwykle ciekawe grafiki związane tematycznie ze Śląskiem.
Martyna Węglarska – asystent muzealny w Dziale Sztuki Zakładu Narodowego im. Ossolińskich. Absolwentka Uniwersytetu Wrocławskiego, magister historii sztuki i filologii polskiej. W czasie studiów przewodniczyła Kołu Naukowemu, współorganizowała konferencję i liczne wykłady otwarte. W ramach programu wymiany studenckiej studiowała na Sorbonie. Na polu naukowym specjalizuje się w sztuce francuskiej XVIII w. Pracę magisterską poświęciła rysunkom francuskim ze zbiorów Muzeum Książąt Lubomirskich, które prezentowała na sympozjum naukowym. Od 2018 roku związana z Ossolineum poprzez pracę w Dziale Edukacji. Obecnie, w Dziale Sztuki, zajmuje się zbiorami grafiki dawnej.
24 czerwca 2021 (czwartek) godz. 17.00
Dawne mapy Śląska – dar Tomasza Niewodniczańskiego dla Ossolineum
Prowadzenie: Piotr Galik
Transmisje online na profilach Muzeum Pana Tadeusza i Ossolineum na Facebooku
Treść prelekcji zawierać będzie zarówno zarys biografii Darczyńcy, jak i omówienie wybranych przykładów siedemnasto– i osiemnastowiecznych silesiaców kartograficznych, podarowanych Zakładowi Narodowemu im. Ossolińskich przez światowej sławy kolekcjonera map dawnych. Poruszony zostanie także temat nowatorskich badań naukowych eksponatów, opartych na metodach bezinwazyjnej analizy fizykochemicznej warstwy malarskiej w mapach kolorowanych.
Piotr Galik – absolwent Uniwersytetu Wrocławskiego, asystent w Zakładzie Historii Gospodarczej, Demografii i Statystyki Instytutu Historycznego. W okresie 1997–2007 redaktor i autor tekstów wielu programów telewizyjnych. Od 2008 r. pracownik Gabinetu Kartografii Zakładu Narodowego im. Ossolińskich. Autor podręcznika do nauki historii XIX i XX w. dla licealistów, kilku książek i kilkudziesięciu artykułów. Uczestnik ponad stu audycji radiowych poświęconych popularyzacji historii. Od początku lat 90. zaangażowany w działalność społeczną na rzecz Polaków na Kresach w ramach Stowarzyszenia Wspólnota Polska.
27 maja 2021 (czwartek), godz. 17.00
Widokówki, książki, plany, plakaty…
– pierwsze publikacje powojennego Wrocławia
Prowadzenie: dr Marta Pękalska
Transmisje online na profilach Muzeum Pana Tadeusza i Ossolineum na Facebooku
We Wrocławiu w roku 1945, po zniszczeniach wojennych i niemal całkowitej wymianie ludności bardzo brakowało publikacji w języku polskim. Już w maju tego roku drukowano pierwsze plakaty, potem gazety, widokówki, wreszcie we wrześniu – pierwszą polską książkę. W trakcie wykładu poznamy najciekawsze z pierwszych publikacji powojennego Wrocławia pochodzące ze zbiorów Ossolineum, a także ich twórców i wydawców.
Dr Marta Pękalska – absolwentka bibliotekoznawstwa na Uniwersytecie Wrocławskim. Nauczyciel akademicki. Od 2008 pracuje w Zakładzie Narodowym im. Ossolińskich, od 2009 jako kierownik Działu Informacji Naukowej. Sekretarz redakcji „Czasopisma ZNiO”. Interesuje się m. in. historią ruchu księgarsko-wydawniczego we Wrocławiu i na Dolnym Śląsku po 1945.
29 kwietnia 2021, (czwartek) godz. 17.00
Nowa „mała ojczyzna” – Biblioteka Ossolineum
i dolnośląscy pisarze po 1946 roku
Prowadzenie: Hanna Kulesza
Transmisje online na profilach Muzeum Pana Tadeusza i Ossolineum na Facebooku
Kiedy po II wojnie światowej Biblioteka Ossolineum została przeniesiona ze Lwowa do Wrocławia, jej profil zbiorów poszerzył się o archiwalia przedstawicieli tworzącego się na Dolnym Śląsku środowiska literackiego. Dzięki temu, podobnie jak przebywający podobną drogę mieszkańcy przedwojennych Kresów, Biblioteka ściślej związała się z nową „małą ojczyzną”. Obecnie chlubi się posiadaniem archiwów wielu kojarzonych z Dolnym Śląskiem pisarzy, dziennikarzy i działaczy, ważnych zarówno dla życia kulturalnego regionu, jak i dla literatury w skali ogólnopolskiej. Należą do nich m.in. Marianna Bocian, Stanisław Dróżdż, Rafał Wojaczek, Tymoteusz Karpowicz, Ewa Szumańska i najsławniejszy z nich – Tadeusz Różewicz, dla którego ziemia dolnośląska była, jak sam napisał, „spóźnioną miłością”.
Hanna Kulesza – absolwentka filologii polskiej Uniwersytetu Wrocławskiego, starszy kustosz w Dziale Rękopisów Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Wrocławiu. Zajmuje się opracowaniem współczesnych archiwów literackich, rozpowszechnia wiedzę o rękopisach w formie wykładów, prezentacji, m.in. w ramach Dolnośląskiego Festiwalu Nauki. Współautorka kilku tomów Inwentarza rękopisów Biblioteki ZNiO we Wrocławiu, autorka artykułów w „Czasopiśmie Zakładu Narodowego im. Ossolińskich” i w publikacjach zbiorowych, m.in.: Spuścizny dolnośląskich pisarzy w zbiorach Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, „Dolny Śląsk” nr 20/1017; (współautorstwo) Dział Rękopisów, w: Nie tylko książki. Ossolińskie kolekcje i ich opiekunowie, pod red. M. Dworsatschka, Wrocław 2018; noty biograficzne [w:] Księga darczyńców Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, pod red. M. Pękalskiej, Wrocław 2017.
25 marca 2021 (czwartek) godz. 17.00
Biblioteczne perły dawnego Śląska w zbiorach Ossolineum
Prowadzenie: dr Agnieszka Franczyk-Cegła
Transmisje online na profilach Muzeum Pana Tadeusza i Ossolineum na Facebooku
Stare druki związane ze Śląskiem stanowią obok druków związanych ze Lwowem wyróżniający się zbiór w kolekcji ossolińskiej książki dawnej. Są wśród nich inkunabuły iluminowane w śląskich klasztorach, książki z najstarszych wrocławskich oficyn drukowane w XV i XVI wieku, rzadkie druki ulotne tłoczone na jedwabiu, pięknie ilustrowane książki XVIII-wieczne z panoramami miast śląskich, wizerunkami budowli sakralnych i świeckich, portretami wybitnych Ślązaków. Wszystkie one są świadectwem rozwoju kulturalnego Wrocławia na przestrzeni wieków i stanowią bezcenne źródło historii Śląska. Na wykładzie przedstawione zostaną najważniejsze biblioteczne perły dawnego Śląska w zbiorach ossolińskich przez pryzmat roli, którą odegrały i odgrywają w kulturze regionu.
Agnieszka Franczyk-Cegła – doktor nauk humanistycznych w zakresie literaturoznawstwa, absolwentka Instytutu Filologii Romańskiej i Instytutu Filologii Klasycznej Uniwersytetu Wrocławskiego. Od 2020 roku kierownik Działu Starych Druków Zakładu Narodowego im. Ossolińskich. Współpracownik Centrum Badawczego Bibliografii Polskiej Estreicherów przy Uniwersytecie Jagiellońskim, archival advisor w Gesher Galicia, członek Proweniencyjnej Grupy Roboczej. W pracy naukowej zajmuje się badaniami typograficznymi i proweniencyjnymi druków XV–XVIII wieku oraz historią bibliotek klasztornych i prywatnych. Laureatka konkursu popularyzatorskiego „Skomplikowane i proste. Młodzi uczeni o swoich badaniach”, zorganizowanego przez miesięcznik „Forum Akademickie” (2018). Autorka wielu artykułów naukowych i popularnonaukowych.