Dziennik „Narodowiec” (1909–1989)

W okresie międzywojennym głównym kierunkiem emigracji zarobkowej Polaków była Francja. W latach 1918–1939 wyjechało tam około 750 tysięcy obywateli polskich, z czego około 500 tys. we Francji pozostało na stałe. Odrodzona Polska była bardzo biednym i zacofanym krajem, który nie był w stanie „wyżywić” wszystkich swoich obywateli. Natomiast Francja ­– już od końca XIX w. zmagająca się z kryzysem demograficznym – poniosła olbrzymie straty ludnościowe podczas I wojny światowej (w latach 1914–1918 zginęło niemal półtora miliona francuskich żołnierzy, a wielu z tych, którzy przeżyli, musiało zmagać się z kalectwem). By je uzupełnić, a jednocześnie odbudować zniszczone w wyniku działań wojennych północno-wschodnie departamenty, francuskie władze zdecydowały się sprowadzić robotników z innych krajów, przede wszystkim Włochów i Polaków.

Na podstawie specjalnej umowy międzypaństwowej rekrutacja chętnych do pracy we Francji była prowadzona zarówno na obszarze Rzeczpospolitej, jak i wśród Polaków w Westfalii (przed I wojną światową mieszkało ich tam około 250 tys.), którzy po 1919 r. wybrali polskie, a nie niemieckie obywatelstwo. Właśnie stamtąd w 1924 r., w ślad za polskimi górnikami i ich rodzinami, przybyła gazeta „Narodowiec”, która wkrótce stała się najważniejszym polskojęzycznym czasopismem we Francji.

„Narodowca” założył w 1909 r. w Herne w Westfalii Michał Kwiatkowski (1883–1966) – pochodzący z Wielkopolski dziennikarz i polityk, w okresie międzywojennym poseł na Sejm. Początkowo ukazywał się z podtytułem: „gazeta polsko-katolicka dla ludu polskiego na obczyźnie”. W 1924 r. redakcja została przeniesiona do Lens – stolicy górniczego regionu, który stał się największym skupiskiem polskich imigrantów w okresie międzywojennym. Pierwszy „francuski” numer gazety nosił datę 12 października 1924 r. Pod koniec lat dwudziestych „Narodowiec” osiągnął nakład 40 tys. egzemplarzy. Od roku 1931 ukazywał się z podtytułem: „niezależny dziennik demokratyczny dla obrony socjalnych i kulturalnych interesów wychodźstwa”. Michał Kwiatkowski założył w Lens własną drukarnię, z której wychodziły liczne dodatki do „Narodowca”, a także inne pisma polskojęzyczne.

Zamknięty przez Niemców w 1940 r., „Narodowiec” ponownie zaczął się ukazywać po wyzwoleniu Francji (już do końca z podtytułem w języku francuskim). Od lat sześćdziesiątych nakład czasopisma malał – powoli odchodziło pierwsze pokolenie polskich emigrantów, a ich dzieci i wnuki często nie znały języka polskiego. Po śmierci Michała Kwiatkowskiego w 1966 r. wydawania gazety przejął jego syn, Michel. Ostatni numer „Narodowca” ukazał się w lipcu 1989 roku.

Najstarszy numer „Narodowca” w zbiorach Działu Nowych Druków Ciągłych Zakładu Narodowego im. Ossolińskich (sygn. 294.228) pochodzi z 1 marca 1928 roku, zaś ostatni z 31 sierpnia 1985 roku. Niemal kompletne są roczniki z lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych. Pojedyncze numery tego tytułu z okresu międzywojennego udostępnia Wielkopolska Biblioteka Cyfrowa, natomiast różne numery (zarówno „westfalskie” jak i „francuskie”) można odnaleźć na stronie porta-polonica.de poświęconej historii Polaków w Niemczech.

Ten wpis został opublikowany w kategorii Aktualności. Dodaj zakładkę do bezpośredniego odnośnika.