W ossolińskim zbiorze cymeliów znajduje się niezwykle ciekawa i pięknie wydana pozycja, a mianowicie “Dziennik podróży do Turcyi odbytey w roku MDCCCXIV” autorstwa Edwarda Raczyńskiego, wydany we Wrocławiu w 1821 roku. (sygnatura 13.737).

Edward Raczyński herbu Nałęcz (1786-1845), magnat i polityk wielkopolski, mecenas sztuki i nauki, fundator słynnej poznańskiej biblioteki publicznej, był również podróżnikiem i pionierem literatury krajoznawczej.

W lipcu 1814 roku wyruszył w towarzystwie rysownika Ludwika Fuhrmanna w podróż z Warszawy do Turcji. We wstępie do „Dziennika” zaznaczył, że nie wyłącznymi, ale istotnymi powodami podróży były cele poznawcze: „wspomnienia historii dawniejszej i nowszej, zabytki starożytności, odmienne obyczaje, prawidła polityczne, stosunki towarzyskie, przesądy nawet, rozległe otwierają pole postrzeżeniom i badaniom historyka, moralisty i polityka”. Zapewne kierowały Raczyńskim również względy polityczne wynikające z jego osobistych sympatii do Turcji jako jednego z głównych przeciwników Rosji.

W czasie podróży, która trwała kilka miesięcy, Raczyński przeprowadzał m.in.  badania terenowe w pobliżu starożytnej Troi, którą tak opisywał w swoim dzienniku: „Za tą wsią wysoka wznosi się góra, której wierzchołek do kilku tysięcy kroków obwodu mający, niemal zupełnie jest równy. Tu była Troja […] Miejsce to z trzech stron przepaściami jest otoczone, i Symois okrąża je od wschodu i południa.”

„Dziennik” do dzisiaj ma istotne znaczenie dla badań z zakresu historii i krajoznawstwa, ponadto – dzięki umieszczeniu w książce licznych ilustracji wykonanych przez grafików z Lipska i Drezna na podstawie rysunków Fuhrmana (m.in. składana mapa Stambułu, szczegółowe ilustracje ruin Troi i Assos, portret sułtana Muhammada IV itd.) – daje czytelnikowi wyobrażenie o życiu codziennym mieszkańców państwa tureckiego w początkach XIX wieku.

W 1825 r. również we Wrocławiu, ukazało się drugie, niemieckojęzyczne wydanie dziennika zatytułowane: “Malerische Reise in einigen Provincen des Osmanischen Reiches”.

Wersja elektroniczna ossolińskiego egzemplarza wydania z 1821 roku dostępna jest w Dolnośląskiej Bibliotece Cyfrowej).