W mennictwie czeskim lata 1300–1547 nazywane są dobą groszową. Jest to okres emisji grubej, srebrnej monety, która została wprowadzona do obiegu w lipcu 1300 roku – grosza praskiego (denarius grossus Pragensis). Wielka reforma groszowa, która została przeprowadzona przez Wacława II (1278–1305) w 1300 roku, była efektem długofalowych przemian, które zapoczątkowano w Czechach już w połowie XIII wieku. Dodatkowo, odkrycie znacznych złóż srebra w okolicy Kutnej Hory, położonej 70 km na południowy wschód od Pragi, przyspieszyło przemiany gospodarcze i polityczne w Koronie Czeskiej. Nowa jednostka monetarna czerpała wzorce z mennictwa francuskiego i włoskiego, gdzie moneta groszowa została wprowadzona znacznie wcześniej. Główne założenia reformy 1300 roku zawarte zostały w dokumencie kodyfikującym prawo górnicze – Ius Regale Montanorum. Do najważniejszych regulacji należało wprowadzenie monopolu królewskiego na handel metalami szlachetnymi przy jednoczesnym zakazie wywozu srebra za granicę. Dodatkowo wprowadzono zakaz używania w transakcjach handlowych srebra niemonetarnego oraz przymusową wymianę starej monety na nową. Zreorganizowano też produkcję monet – wszystkie do tej pory działające na terenie Czech i Moraw pracownie mennicze w 1300 roku zostały przeniesione do Kutnej Hory i przekształcone w jedną, dużą fabrykę. Mennica mieściła się w budynku tzw. Włoskiego Dworu (Vlašský dvůr), który swoją nazwę zawdzięcza trzem bankierom z Florencji, przybyłym w celu nadzorowania zmian w czeskim mennictwie.

Pierwsze zreformowane monety wybito w lipcu 1300 roku. Ich jakość określona została na 15 łutów (937,5/1000), ale ich wartość ustalono tak, jakby były bite z czystego srebra (argentum purum). Wygląd zewnętrzny grosza praskiego przez blisko 250 lat emisji był praktycznie niezmienny. Pole awersu wypełnione było wymodelowaną koroną typu czeskiego, z trzema fleuronami. Przedstawienie to otoczone było dwoma otokami – wewnętrznym z tytulaturą władcy oraz zewnętrznym ze stałą inskrypcją: DEI GRATIA REX BOEMIE („Z Bożej łaski król Czech”). Pole rewersu wypełniał wizerunek wspiętego w lewo Lwa czeskiego, z bujną grzywą, którą tworzą trzy rzędy półksiężyców. Zwierzę to przedstawione jest w koronie na głowie oraz z pokaźnym, splecionym w kształt ósemki, rozdwojonym przy nasadzie ogonem. Wizerunek ten otoczony jest tylko jednym otokiem z niezmiennym napisem: GROSSI PRAGENSES („grosze praskie”, w liczbie mnogiej), co odnosiło się do systemu monetarnego opartego na ciężkiej grzywnie praskiej (253,14 g). Oprócz grubej monety srebrnej, w tym samym czasie zaczęto wybijać także monetę frakcyjną – parwus praski (denarius parvus Pragensis) – która początkowo odpowiadała 1/12 grosza praskiego.

W Dziale Numizmatycznym Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, w kolekcji monet obcych, znajduje się wiele groszy praskich oraz drobnych monet czeskich. Pochodzą one zarówno z darów, jak i z badań archeologicznych. W naszych księgach inwentarzowych najwięcej widnieje groszy Jana Luksemburskiego (1310–1346), Karola I (1346–1378) oraz Wacława IV (1378–1419). Dzisiaj, w 722 rocznicę wybicia pierwszego grosza praskiego, chcielibyśmy Państwu zaprezentować szerokie grosze pierwszych czterech emitentów tej monety, które ułożone zostały w porządku chronologicznym – Wacław II (Ryc. 1), Jan Luksemburski (Ryc. 2), Karol I (Ryc. 3) oraz Wacław IV (Ryc. 4).

Czechy, Wacław II (1278–1305), grosz praski b.d. [1300–1305], men. Kutná Hora.
Av:+WENCESLAVSSECVNDVS / +DEI:GRATIA:REX:BOEMIE, korona w stylu czeskim, z trzema fleuronami zakończonymi perłą.
Rv: +GROSSI:PRAGENSES, ukoronowany Lew czeski, z rozdwojonym ogonem, kroczący w lewo.
Srebro; 3,700 g; 27,5 mm; nr inw. C98a.

Czechy, Jan Luksemburski (1310–1346), grosz b.d. [1340–1346], men. Kutná Hora.
Av:+IOhANNES:PRIMVS / +DEI:GRATIA:REX:BOEMIE, korona w stylu czeskim, z trzema fleuronami zakończonymi perłą.
Rv: +GROSSI:PRAGENSES, ukoronowany Lew czeski, z rozdwojonym ogonem, kroczący w lewo.
Srebro; 3,555 g; 29,7 mm; nr inw. B7846.

Czechy, Karol IV (1346–1378), grosz praski b.d. [1370–1378], men. Kutná Hora.
Av: +KAROLVS◦PRIMVS / +DEI\GRATIARE\\OEMIE, korona w stylu czeskim, z trzema fleuronami zakończonymi perłą.
Rv: +GROSSIPRAGENSES, ukoronowany Lew czeski, z rozdwojonym ogonem, kroczący w lewo.
Srebro; 3,498 g; 28,1 mm; nr inw. B8051.

Czechy, Wacław IV (1378–1419), grosz praski b.d. [1378–1384], men. Kutná Hora.
Av: \\\\\ESLAVS:TERCI\\/ \\\\\\\\TIAREX\BOEMIE, korona w stylu czeskim, z trzema fleuronami zakończonymi perłą.
Rv: +GR\\\\\\\\\\NSES, ukoronowany Lew czeski, z rozdwojonym ogonem, kroczący w lewo.
Srebro; 3,293 g; 26,9 mm; nr inw. B7859.