Edykt o sekularyzacji dóbr klasztornych, wydany 30 X 1810 r. w Prusach, zakończył działalność wrocławskiego Zakonu Szpitalnego Kawalerów Krzyżowych z Czerwoną Gwiazdą w budynku dzisiejszego Ossolineum. Opuszczony przez zakonników klasztor 14 X 1811 r. stał się własnością uniwersytetu. Do nowo pozyskanego budynku przeniesiono katolickie gimnazjum św. Macieja, mieszczące się dotychczas w dolnych pomieszczeniach gmachu głównego uczelni.
Gimnazjum podtrzymywało tradycje szkoły założonej w 1638 r. we Wrocławiu przez jezuitów. Było placówką o kierunku humanistycznym, nauczającą młodzież męską w wieku od lat 10 do 18. Każdego roku uczęszczało tu kilkuset uczniów, głównie narodowości niemieckiej. Polscy słuchacze Gimnazjum wywodzili się głównie ze Śląska. Aż do I wojny światowej mieli możliwość nauki języka polskiego poza programem obowiązkowym. Maksymalną liczbę 816 uczniów Gimnazjum osiągnęło w 1878 r. Kształciło się tu wielu sławnych ludzi, wśród nich poeci Józef von Eichendorff (1788-1857), Otto von Haugwitz (1767-1842), Józef Krystian von Zeidlitz (1790-1862). Jego mury opuścił m.in. zasłużony historyk Józef Jungnitz (1844-1919), Jan Alojzy Ficek (1790-1862), wydawca „Żywotów” Piotra Skargi, proboszcz w Piekarach i jeden z najwybitniejszych społeczników na Górnym Śląsku oraz Jan Dzierżoń (1811-1906), słynny znawca i hodowca pszczół. Z katolickiego gimnazjum wyszło również wielu przyszłych duchownych, w tym ośmiu biskupów pomocniczych, ośmiu biskupów i dwu arcybiskupów.
Szkoła była wyposażona we własną bibliotekę, gabinety do nauk przyrodniczych, salę gimnastyczną, rysunkową i muzyczną. Gimnazjum działało aż do 1945 r.