Moneta kolekcjonerska Śmigus Dyngus

Poniedziałek Wielkanocny kojarzony jest zwyczajowo z tradycją polewania się wodą, która nazwana została Śmigus-Dyngus. Pierwsze wzmianki o tym zwyczaju w Polsce pochodzą z XV wieku, z ustaw synodu diecezji poznańskiej z 1420 roku, pt. Dingus prohibetur, przestrzegających przed praktykami o niewątpliwie grzesznym podtekście.

Genezy lanego poniedziałku doszukiwać się musimy w słowiańskich praktykach. Słowianie w taki właśnie sposób okazywali radość po odejściu zimy i przebudzeniu się wiosny. Śmigus i dyngus przez długi czas były odrębnymi obyczajami. Śmigus polegał przede wszystkim na symbolicznym biciu witkami wierzby lub palmami po nogach i oblewaniu się zimną wodą, co symbolizowało wiosenne oczyszczenie z brudu i chorób, a w późniejszym czasie przybrało także wymiar religijny, obmycia z grzechu. Na śmigus nałożył się zwyczaj dyngusowania, dający sposobność wykupienia się pisankami od podwójnego lania. Dyngus związany był z folklorystycznymi praktykami Słowian poświęconym podróżowaniu. Polegał na odwiedzaniu znajomych i przypadkowych osób. Wizytom zazwyczaj towarzyszył poczęstunek, bądź darowizna z zaopatrzeniem na drogę.

Zwyczaj Śmigusa-Dyngusa jest na tyle zakorzeniony w polskiej tradycji, że w 2003 roku Narodowy Bank Polski wyemitował pamiątkową monetę o nominale 20 złotych, która jest właśnie upamiętnieniem tradycji lanego poniedziałku. Wyobrażenia na stemplu monety nierozerwalnie związane są także ze Świętami Wielkanocnymi – na awersie, w centralnym miejscu umiejscowiony jest baranek, który stoi nad koszykiem z pisankami i baziami. Na rewersie tego okolicznościowego numizmatu przedstawiony został w bardzo ekspresyjny sposób zwyczaj polewania się wodą. Nakład emisji tej monety wynosił 44 tys. egzemplarzy. Została ona wyemitowana w cyklu Polski rok obrzędowy, w której w późniejszych latach wyemitowano okolicznościowe numizmaty Dożynki (2004) oraz Noc Świętojańska (2006), które również znajdują się w zbiorach Działu Numizmatycznego Zakładu Narodowego im. Ossolińskich.

Polska, Polski Rok Obrzędowy, Śmigus Dyngus, 20 złoty 2003, projektant: Robert Kotowicz, men. Warszawa. Av: RZECZPOSPOLITA POLSKA (złotą farbą), na tle ozdobnej firanki wizerunek Orła ustalony dla godła Rzeczypospolitej Polskiej, u dołu baranek, pisanki wykonane farbami w kolorach: niebieskim, złotym, zielonym i czerwonym oraz gałązki wierzbowe, z lewej strony data 2003, z prawej strony 20 / ZŁ, pod lewą łapą orła znak mennicy warszawskiej. Rv: scena przedstawiająca dziewczęta i chłopców polewających się wzajemnie wodą, w tle: studnia, chaty i fragment kościoła, u dołu półkolem ŚMIGUS-DYNGUS. Srebro; farby: niebieska, złota, czerwona i niebieska; stempel lustrzany; 28,280 g; 38,6 mm.

 

Ten wpis został opublikowany w kategorii Aktualności. Dodaj zakładkę do bezpośredniego odnośnika.