Motyw matki z dzieckiem to temat niezwykle stary i częsty w sztuce. Kobieta tuląca i okazująca miłość swemu dziecku była inspiracją dla rzeszy artystów w każdej z epok. Na myśl przywołujemy niezliczone przedstawienia Marii z Dzieciątkiem, wielokrotnie reprodukowany wizerunek Andrea Solario czy pastele Wyspiańskiego. Ten intymny i emocjonalny gest nie umknął uwadze także współczesnym polskim artystom. Z okazji Dnia Matki przybliżonych zostanie kilka wizerunków ukazujących mamy i ich dzieci uchwycone przez grafików działających w XX wieku.

Gracjan Achrem Achremowicz (1899-1942) to artysta grafik, drukarz związany z Wilnem. Wśród setki jego grafik przechowywanych w kolekcji Grafik polskiej XX i XXI wieku w Dziale Sztuki znajdują się dwie prace ukazujące matkę z dzieckiem. Na obu przedstawiona jest Wanda Achremowicz z domu Nowodworska (1901-1974), która była żoną Gracjana od 1926 roku. Razem studiowali na Uniwersytecie Wileńskim. Doczekali się trzech synów. Wanda zajmowała się nie tylko wychowywaniem dzieci, była aktywna społecznie i naukowo – publikowała w czasopiśmie „Alma Mater Vilnensis”, nauczała, pisała wiersze. Była autorką biogramu swego męża w Słowniku pracowników książki polskiej.

Pierwsza z rycin wykonana została w technice miedziorytu i przedstawia Wandę z jednym z synów. Miedzioryt został zatytułowany przez artystę „Matka” i wykonany w lutym 1930 roku. Ukazuję młodą matkę karmiącą piersią niemowlę. Poza Wandy trzymającej dziecko przypomina przedstawienia Marii z Dzieciątkiem Jest uśmiechnięta i pełna gracji. Jedynym elementem przypominającym o codzienności jest fragment łóżeczka dziecięcego widziany w tle oraz dzban i miska, służące zapewne do kąpieli.

Kolejny portret swojej żony z synem Gracjan Achremowicz wykonał trzy lata później w 1933 roku. Jest to drzeworyt pięciobarwny wykonany na papierze japońskim. Rycina ta pochodzi z okresu zainteresowania artysty drzeworytem japońskim – co widoczne jest tylko w wykorzystaniu papieru, ale i stylistyce oraz kolorystyce pracy. Wanda, odmiennie niż na poprzednim ujęciu, ukazana została zgarbiona i zmęczona. Obejmuje jednak dziecko z matczyną czułością. W lewym górnym rogu ryciny znajduje się charakterystyczny monogram, którym Achremowicz oznaczał swoje prace.

Inny charakter prezentuje rycina „Macierzyństwo” autorstwa Emila Schinagla (1899-1943). Był to lekarz medycyny, który jednocześnie zajmował się, nie tylko amatorsko, malarstwem, grafiką oraz krytyką artystyczną. Co ciekawe, napisał także książkę Pielęgnowanie niemowląt. Podręcznik dla matek i pielęgniarek (Kraków 1935). Wspomniana grafika „Macierzyństwo” wykonana została w 1927 roku w technice linorytu. Przedstawienie jest dość proste kompozycyjnie, ale wyróżnia je ekspresyjny kontrast czerni i bieli. Prezentuje nagą kobietę zwiniętą w „kłębek” i tulącą do siebie niemowlę. Twarz kobiety nie wyraża radość z macierzyństwa, raczej strach czy obawę – być może o los dziecka.

Ignacy Łopieński (1865-1944) pochodził z rodziny brązowników, jednak swoją artystyczną działalność związał z grafiką. Nazywany jest „odnowicielem grafiki” i „ojcem nowoczesnej grafiki” W jego bogatym dorobku znajduje się wiele portretów znanych ówcześnie osób. Wśród nich jest rycina, która odbiega od oficjalnych wizerunków. Jest to portret wykonany w technice akwaforty, który przedstawia jego matkę – Feliksę z Widawskich (1844-1879). Pochodziła ona z rodziny brązowników, zapewne ciężka praca nie była jej obca. Łopieński ukazał swoją rodzicielkę jako starą kobietę – w popiersiu, w chustce na głowie, ze złożonymi do modlitwy rękoma. Nie bał się pokazać jej pomarszczonej zmęczonej twarzy, spracowanych dłoni i mało eleganckiego stroju. Nieco smutne oczy dają obraz kobiety utrudzonej, ale odnieść można wrażenie, że pogodzonej z losem.