U schyłku listopada 1830 roku w Warszawie, stolicy autonomicznego Królestwa Polskiego, najbardziej liberalnej i zamożnej części Imperium Rosyjskiego, narastała społeczna i polityczna frustracja, związana z coraz bardziej widocznym rozdźwiękiem pomiędzy atrakcyjną fasadą ustrojową, a ponurą rzeczywistością sytuacji w kraju. Formalnym, konstytucyjnym swobodom Polaków coraz silniej zagrażała faktyczna dyktatura rosyjska, uosabiana przez pozaprawne rządy dowódcy armii, księcia Konstantego Romanowa oraz niechlubnej pamięci namiestnika carskiego, gen. Józefa Zajączka, który opierał swoją władzę na cenzurze prasy i tajnej policji politycznej. Wobec carskich planów skierowania Wojska Polskiego do udziału w interwencji mocarstw europejskich przeciw powstańcom w Belgii, niepodległościowi spiskowcy cywilni połączyli siły z konspiracją wojskową i nocą z 29 na 30 listopada 1830 roku wystąpili zbrojnie przeciw Rosjanom. Pierwszym celem ataku został znienawidzony brat cara, kniaź Konstanty. Zdołał on jednak uniknąć śmierci z rąk powstańców. Spiskowcy opanowali jednak arsenał warszawski i rozdali broń licznym ochotnikom, dołączającym do powstania. Noc Listopadowa, która zapoczątkowała trwający blisko rok zryw wyzwoleńczy Polaków, nazwany Powstaniem Listopadowym, na trwałe weszła do tradycji niepodległościowej, stając się tematem wielu dzieł literackich i plastycznych. Prezentowany jako ilustracja plan Warszawy z 1831 r. wydany został w Wielkiej Brytanii już po upadku powstania.
- Plan Warszawy z 1831 r., William Barnard Clarke, wyd. Society for the Diffusion of Useful Knowledge. Mapa ze zbiorów Działu Kartografii Biblioteki Ossolineum.
- Starcie belwederczyków z kirasjerami rosyjskimi na moście w Łazienkach 29 listopada 1830, Wojciech Kossak, lata 90-te XIX w. Reprodukcja ze zbiorów Biblioteki Ossolineum.
- Wzięcie Arsenału, Marcin Zaleski, 1831 r., reprodukcja ze zbiorów Biblioteki Ossolineum.