Jan Kanty Gumowski, Teka Widoki Krakowa, (Dział Sztuki Muzeum Książąt Lubomirskich, A.gr 208)

Tegoroczna Noc Muzeum będzie inna niż dotychczas. 16 maja 2020 w Zakładzie Narodowym im. Ossolińskich miała zostać zaprezentowana między innymi wystawa Widoki miast polskich Jana Kantego Gumowskiego. Obecnie nie jest możliwe pokazanie prac tego artysty w murach Ossolineum, dlatego też prezentujemy wybór plansz z teki graficznej Widoki Krakowa autorstwa Jana Kantego Gumowskiego, które miały zostać pokazane w najbliższą sobotnią noc w jednej z sal wystawowych Ossolineum.

Jan Kanty Gumowski urodził się 20 października 1883 roku w Krościenku nad Dunajcem, zmarł 6 listopada 1946 roku w Krakowie, gdzie został pochowany na Cmentarzu Rakowickim. Jego dorobek artystyczny jest znaczny i obejmował oprócz grafiki, rysunku i malarstwa, także projekty witraży, dekoracji czy ilustracji do książek. Studiował w latach 1902-1909 na krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych u Józefa Mehoffera, Leona Wyczółkowskiego i Konstantego Laszczki. Gumowski należy do grona artystów-legionistów. Służył w I Brygadzie Legionów Polskich. Z tego czasu pochodzą portrety dowódców i kolegów żołnierzy, widoki miejsc bitew i potyczek.
Gumowski popularność zyskał w okresie międzywojennym – uczestniczył w wystawach, był wielokrotnie nagradzany, otrzymywał stypendia. Jego prace chętnie kupowano do zbiorów najważniejszych instytucji nie tylko polskich muzealnych (jego teka znajdowała się w Bibliotece Muzeum Brytyjskiego – obecnie British Library w Londynie). Otrzymywał specjalne zamówienia na wykonanie prac – między innymi od Poselstwa Polskiego w Rzymie czy Ministerstwa Spraw Zagranicznych. Po wojnie twórczość artysty została zapomniana.
Działalność artystyczna Gumowskiego nie jest oceniana jako nowatorska. Podkreślane jest jednak jego zaangażowanie w artystyczną inwentaryzację rodzimych zabytków i dar do uchwycenia uroków budowli i krajobrazów ziem polskich. Jego prace mają poniekąd rekonstrukcyjny charakter. Doskonale operował techniką graficzną, jaką jest litografia. Docenia się go nie tylko za techniczna doskonałość i wierność szczegółom, ale także za malarskie aspekty widoczne w jego pracach. Tworzył pod wpływem swoich nauczycieli – Wyczółkowskiego i Mehoffera.
Pomimo ogromnego dorobku artystycznego Gumowskiego, obecnie najbardziej znanymi jego pracami jest cykl tek graficznych wykonanych w technice litografii, prezentujący widoki i zabytki miast polskich – między innymi Krakowa, Gdańska, Lublina, Częstochowy z Jasną Górą oraz teki poświęcone motywom rodzimej architektury ukazujące drewniane wiejskie kościoły, przydrożne kapliczki i krzyże.
W zbiorach Działu Sztuki Muzeum Książąt Lubomirskich znajduje się siedem tek graficznych: Motywy Architektury Swojskiej Jana Gumowskiego (1913), Motywy Architektury Polskiej Jana Gumowskiego (1917), Lublin. Motywy Architektury Polskiej Jana Gumowskiego (1918), Jasna Góra. Motywy Architektury Polskiej (1926), Widoki Krakowa (1926), Gdańsk (1928), Kraków Jana Gumowskiego (1929) oraz kilkadziesiąt luźnych grafik jego autorstwa, wykonanych przede wszystkim w technice litografii.

Teka Widoki Krakowa Jana Kantego Gumowskiego
(Dział Sztuki Muzeum Książąt Lubomirskich, A.gr 208)

Kraków darzył Gumowski dużą atencją, gdyż poświęcił temu miastu aż dwie teki litograficzne. Jedną z nich są Widoki Krakowa. Szkice do niej powstały w 1925 roku, wydana została natomiast w 1926 roku. Tekę odbito w Zakładzie litograficznym Franciszka Zielińskiego w Krakowie i zawiera 12 plansz autolitograficznych. Jej powstanie i wydanie było możliwe dzięki wsparciu Muzeum Narodowego w Krakowie i jego ówczesnemu dyrektorowi Feliksowi Koperze. Widoki Krakowa były prezentowane na Wystawie Światowej w Paryżu w 1931 roku.
Podczas artystycznego spaceru po Krakowie Gumowski z typową dla siebie wnikliwością uwiecznia najważniejsze budowle królewskiego miasta i z niezwykłą precyzją odtwarza bogate detale architektoniczne.
Mamy nadzieję, że w niedalekiej przyszłości będziemy mieć okazję zaprezentować Państwu w murach Ossolineum tekę Widoki Krakowa i pozostałe prace Jana Kantego Gumowskiego.

Opracowanie: Hanna Kuś-Joachimiak (Dział Sztuki Muzeum Książąt Lubomirskich)
Fotografie: Grzegorz Polak (Dział Sztuki Muzeum Książąt Lubomirskich)