Sto lat temu, 11 listopada 1918 roku, Polska odzyskała niepodległość. Droga do wolności była długa i wyboista, kosztowała wiele ofiar, krwi i łez. Wreszcie, po stu dwudziestu trzech latach zaborów Rzeczpospolita wróciła na mapy świata. W zbiorach Muzeum Książąt Lubomirskich w Zakładzie Narodowym im. Ossolińskich znajdziemy wiele pamiątek przeszłości, milczących świadków walki o niepodległość i dokumentów pierwszych dni chwały i dumy narodowej.
Z okazji okrągłej, setnej rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości prezentujemy skromny wycinek zbiorów Ossolineum, które powstało w pierwszych dekadach niewoli. Do 1918 roku było wyspą polskości na terytorium okupowanym przez kraje zaborcze, służąc od początku swego istnienia ochronie polskiego dziedzictwa kulturowego i podtrzymaniu polskiej tożsamości narodowej.
- Żelazna obrączka z napisem „Legiony Polskie” wydana w 1914 r. przez Departament Skarbowy Naczelnego Komitetu Narodowego i wręczana osobom, które przekazały datki pieniężne na cele Legionów Polskich, fot. Andrzej Niedźwiecki [własność: Muzeum Książąt Lubomirskich w Zakładzie Narodowym im. Ossolińskich]
- Orzeł z literą „L” na tarczy amazonek, noszony przez żołnierzy II Brygady Legionów Polskich, 1914–1917 r., fot. Andrzej Niedźwiecki [własność: Muzeum Książąt Lubomirskich w Zakładzie Narodowym im. Ossolińskich]
- Medal autorstwa Jana Raszki zatytułowana „Józef Piłsudski – Brygadier Legionów Polskich”, wydany w Wiedniu w 1916 r., fot. Andrzej Solnica [własność: Muzeum Książąt Lubomirskich w Zakładzie Narodowym im. Ossolińskich]
- Medal autorstwa Jana Raszki zatytułowana „Józef Piłsudski – Brygadier Legionów Polskich”, wydany w Wiedniu w 1916 r., fot. Andrzej Solnica [własność: Muzeum Książąt Lubomirskich w Zakładzie Narodowym im. Ossolińskich]
- Odznaka pamiątkowa III Odcinka Obrony Lwowa, fot. Andrzej Niedźwiecki [własność: Muzeum Książąt Lubomirskich w Zakładzie Narodowym im. Ossolińskich]
- Odznaka pamiątkowa – Krzyż Obrony Lwowa, fot. Andrzej Niedźwiecki [własność: Muzeum Książąt Lubomirskich w Zakładzie Narodowym im. Ossolińskich]
- Fotografia przedstawiająca grupę uczestników polsko-ukraińskich walk o Lwów w listopadzie 1918 r. [własność: Muzeum Książąt Lubomirskich w Zakładzie Narodowym im. Ossolińskich]
- Fotografia przedstawiająca zdobywców lwowskiej Cytadeli, 22 listopada 1918 r. [własność: Muzeum Książąt Lubomirskich w Zakładzie Narodowym im. Ossolińskich]
- Plakieta z popiersiem Ignacego J. Paderewskiego autorstwa Jana Aumillera, 1926 r., fot. Andrzej Solnica [własność: Muzeum Książąt Lubomirskich w Zakładzie Narodowym im. Ossolińskich]
- Komendant Józef Piłsudski, 20 XII 1916; fot. Adam Dulęba; fotografia; I.f. 10234 [własność: Muzeum Książąt Lubomirskich w Zakładzie Narodowym im. Ossolińskich]
- Sztab wojsk wielkopolskich pod dow. płk. Daniela Konarzewskiego, przysłanych na odsiecz Lwowa w marcu 1919; fotografia; I.f. 13017 [własność: Muzeum Książąt Lubomirskich w Zakładzie Narodowym im. Ossolińskich]
- Legioniści podczas postoju – broń ustawiona w „kozły”; fotografia; 1915-1916; I.f. 15753 [własność: Muzeum Książąt Lubomirskich w Zakładzie Narodowym im. Ossolińskich]
- Na pozycji 1 bat. artylerii nad Styrem na Wołyniu, 1916; fot. Tadeusz Zwoliński, Oddział Techniczny Departamentu Wojskowego NKN; fotografia; I.f. 28033 [własność: Muzeum Książąt Lubomirskich w Zakładzie Narodowym im. Ossolińskich]
- Ignacy Jan Paderewski, ok. 1914-1916, z dedyk. dla Michała Kwapiszewskiego; fot. Fred Hartsook, San Francisco & Los Angeles; fotografia; I.f. 30046 [własność: Muzeum Książąt Lubomirskich w Zakładzie Narodowym im. Ossolińskich]