Wydana po raz pierwszy 178 lat temu Opowieść wigilijna Charlesa Dickensa zrewolucjonizowała sposób, w jaki większość Europejczyków postrzega dziś Wigilię Bożego Narodzenia. Przed jej powstaniem dzień ten nie był traktowany jako wyjątkowy, w Anglii celebrowano go głównie na wsi. Opowieść o Ebenezerze Scrooge’u wniosła do kultury masowej takie elementy jak wspólne spożywanie wieczerzy złożonej z indyka i puddingiem, kolędowanie, a także organizowanie w tym czasie zbiórek datków dla potrzebujących.

Idea napisania opowiadania, którego akcja będzie miała miejsce w przeddzień Bożego Narodzenia, zrodziła się w głowie Dickensa jesienią 1843 roku. Bezpośrednim impulsem do stworzenia Opowieści stał się udział pisarza w zbiórce pieniędzy dla ubogich rodzin Manchesteru. Pisarz inspirował się także opowiadaniami pracownic fabryk włókienniczych w Lowell (USA), wydanymi w pracy zbiorczej pt. Lowell Offering, którą miał okazję przeczytać podczas swojego pobytu w Stanach Zjednoczonych w 1842 roku. Pierwowzorem Ebenezera Scrooge’a był prawdopodobnie John Elwes, słynący ze swojego skąpstwa angielski dżentelmen, który jednak nie oszczędzał pieniędzy ze względu na pazerność, ale był raczej rodzajem ascety. Nazwisko głównego bohatera Dickens zapożyczył od Ebenezera Lennoxa Scroggie’ego. Na jego nagrobku widniał angielski napis meal man (handlarz jedzeniem), ale pisarz źle odczytał to jako mean man (dosł. skąpiec). Wywarło wtedy na nim wielkie wrażenie, jakoby człowiek mógł zostać zapamiętany ze względu na jedną cechę. Warto wspomnieć o tym, że po sukcesie opowiadania Dickensa synonimem skąpca stało się także słowo scrooge.

Utwór powstał szybko, w ciągu zaledwie sześciu tygodni. Przyspieszono także proces wydawniczy, a to wszystko po to, aby książka pojawiła się jeszcze przed świętami. Oficjalna data premiery to 19 grudnia. Pierwszy nakład książki, której tytuł brzmiał w oryginale A christmas carol in prose being a ghost story of christmas, wyprzedał się w trzy dni.

W Polsce od początku XX wieku zaczęły pojawiać się anonimowe tłumaczenia najbardziej znanego dzieła Dickensa. Warto zwrócić uwagę na wydanie z roku 1908, które opracował Tadeusz Żuk-Skarczewski (pseudonim Wierzbięta). Jego pełen tytuł brzmi: Noc wigilijna. Straszliwa historya o duchach i upiorach przez sławnego pisarza Karola Dickensa po angielsku spisana a przez Wierzbiętę po polsku powtórzona. Jest to niezwykły przekład, w którym tłumaczeniu podlegają nie tylko treść utworu, ale także niektóre elementy świata przedstawionego. I tak zamiast Ebenezera Scrooge’a występuje tu Filip Skurcz, a jego zmarły przyjaciel i wspólnik nazywa się Jakób Marlak. Wierzbięta przetłumaczył też niektóre idiomy i przysłowia, stąd całość zaczyna się stwierdzeniem, że: Stary Marlak martwy był, jak, nie przymierzając, kłoda (ang. dead as door-nail – dosł. martwy jak gwóźdź w drzwiach). Potrawami tradycyjnie spożywanymi podczas wieczerzy wigilijnej są natomiast budyń i pieczona kaczka.