W strukturze Biblioteki Zakładu Narodowego im. Ossolińskich funkcjonuje Dział Opracowania Nowych Druków Zwartych, popularnie nazywany Opracowaniem. Dział ten, choć niedostępny dla czytelników, wypełnia swoje obowiązki właśnie z myślą o nich. Pracujący tam bibliotekarze-katalogerzy są autorami informacji zawartych w katalogu komputerowym, z którego każdy korzysta. Termin „nowe druki zwarte” w nazwie działu oznacza, w pewnym uproszczeniu, książki wydawane od 1801 r. po czasy współczesne, a więc największą część kolekcji bibliotecznej. Niegdyś katalog kartkowy, a dziś katalog online są jednym z fundamentów biblioteki. Rok 1999 był przełomowy dla Działu Opracowania, gdyż od tego roku opisy książek zaczęły być wprowadzane do katalogu komputerowego w systemie VTLS (obecnie Virtua).

Opracowanie książek odbywa się na dwóch płaszczyznach:

1. Katalogowanie książek nabytych przez Dział Gromadzenia drogą kupna, wymiany bądź daru. Są to pozycje zarówno wydawane na bieżąco, jak i starsze, pochodzące np. z zakupów antykwarycznych.
2. Sukcesywna retrokonwersja książek z dotychczasowych zbiorów biblioteki. Retrokonwersja polega na ponownym skatalogowaniu danej publikacji, tym razem w formie komputerowej. Najważniejszym przedsięwzięciem w tym zakresie jest elektroniczne opracowanie zachowanego do dziś lwowskiego księgozbioru Ossolineum, zaliczonego do Narodowego Zasobu Bibliotecznego w kategorii kolekcji historycznych.

Zdecydowana większość książek przeznaczonych do opracowania jest w języku polskim, następnie w języku niemieckim, francuskim, ukraińskim i rosyjskim. Współczesna forma katalogowania dzięki powszechnemu dziś Internetowi stanowi krok milowy w dostępie do informacji, zarówno dla Czytelnika, jak i dla katalogerów. Internet sprzyja szukaniu informacji w źródłach zewnętrznych wobec książki, np. sprawdzeniu danych biograficznych dotyczących twórcy, aby nie przypisać komuś błędnie dzieła.

Każdy opis książki (rekord bibliograficzny) składa się z informacji odzwierciedlających jej cechy formalne:

• autor i współtwórcy (np. autor przedmowy, tłumacz, redaktor, ilustrator),
• tytuł wraz z dodatkami i warianty tytułu (np. z okładki) oraz tytuł oryginału w przypadku tłumaczenia, czasem także jej tytuł ujednolicony,
• numer i określenie wydania,
• adres wydawniczy, czyli miejsce wydania, nazwa wydawcy i rok wydania, niekiedy także analogiczne informacje dotyczące druku.
• opis fizyczny (ilość stron, informacja o rodzaju ilustracji, wysokość książki, dodatki np. płyta CD)
• seria wydawnicza, wraz z jej numeracją i numerem ISSN,
• numer ISBN, o ile występuje w książce.

Po umieszczeniu tych danych książka podlega także opracowaniu rzeczowemu w języku haseł przedmiotowych KABA. To najtrudniejszy etap katalogowania. Hasła przedmiotowe mają postać sformalizowanych zdań złożonych z tematów i określników. Są one wykorzystywane przez Czytelnika w procesie wyszukiwania informacji o przedmiocie i treści książki.

Po korekcie, której jest poddawany każdy opis bibliograficzny, dane z formularza, który jest widoczny tylko dla katalogerów, są przesyłane przez osobę opracowującą do katalogu online.

Kolejnym elementem pracy nad książką jest utworzenie dla niej rekordu egzemplarza. Kataloger umieszcza w nim informacje o indywidualnych cechach danego woluminu, takich jak odręczne dedykacje, ekslibrisy, informacje o ozdobnych oprawach, uszkodzenia, brakach, przynależności do kolekcji. Ostatnim etapem opracowania jest wpisanie książki do inwentarza biblioteki, nadanie jej sygnatury i wygenerowanie numeru egzemplarza (numer ten, także w postaci kodu paskowego, umieszczony jest na naklejce razem z sygnaturą). Po zamknięciu tej procedury książki są odwożone do Magazynu Głównego lub do specjalistycznego gabinetu i są gotowe do udostępnienia Czytelnikowi.

W dziale pracuje obecnie 10 osób. Wśród nich są absolwenci bibliotekoznawstwa, polonistyki, filologii romańskiej, historii, kulturoznawstwa, filozofii i – od niedawna – psychologii.