Pod murem otaczającym barokowy dziedziniec Ossolineum stoi pomnik poświęcony nauczycielom i uczniom sławnego katolickiego Gimnazjum Świętego Macieja, którzy polegli w czasie I wojny światowej. To właśnie w dawnym budynku gimnazjum ma dzisiaj siedzibę ZNiO.

Na obelisku z piaskowca wyryto 183 nazwiska – niemieckie, polskie i żydowskie, zaś pod krzyżem i gwiazdą umieszczono cytat z Karla Theodora Koernera, poety i żołnierza: „Chcemy wolni ojczyznę ujrzeć na własne oczy, albo wolni do naszych braci na górze dołączyć”. Pomnik zwieńcza rzeźba Chrystusa autorstwa Theodora von Gosena. Figura waży ok. 40 kg, ma 90 cm wysokości i jest jedną z najdoskonalszych prac artysty.

Monument  odsłonięto 6 listopada 1922 roku, jednak po II wojnie światowej pomnik znikął.

W 2003 roku w czasie remontu Ossolineum robotnicy spod gruzu na dziedzińcu wykopali cokół z piaskowca, ale nie wiadomo było, co się stało z figurą Chrystusa. Po opublikowaniu w „Gazecie Wyborczej” informacji o poszukiwaniu  zaginionej rzeźby, udało się ją odnaleźć w kościele uniwersyteckim. Obie części pomnika odrestaurowano i połączono ze sobą, a ponowne odsłonięcie monumentu miało miejsce wieczorem 18 listopada 2007. Wzięli w nim udział m. in. profesor Norman Davies, konsul generalny Niemiec Helmut Schoeps, metropolita wrocławski abp Marian Gołębiewski oraz dyrektor Ossolineum dr Adolf Juzwenko.

Zdj. Andrzej Solnica, Andrzej Niedźwiedzki