Na wrzesień każdego roku przypadają rocznice związane z wydarzeniami wybuchu II wojny światowej i wojny obronnej Polski w 1939 r. Dwa z tych faktów Ossolineum przypomniało w ubiegłym miesiącu, zamieszczając materiały o Wieluniu i Zaleszczykach. Październik z kolei stwarza okazję do wspomnienia o tragicznym finale wrześniowych wypadków, czyli o utracie krótkiej, dwudziestoletniej niepodległości i podziale ziem okupowanej II Rzeczypospolitej.

Generalne Gubernatorstwo (GG) rozpoczęło swoje funkcjonowanie 26 października 1939 roku. Zostało utworzone na mocy dekretu Adolfa Hitlera z 12 października 1939 r. z okupowanych przez hitlerowskie Niemcy ziem Polski, które nie zostały bezpośrednio wcielone do III Rzeszy. Obszar GG pod względem administracyjnym dzielił się początkowo na cztery dystrykty: warszawski, krakowski, radomski i lubelski. Od sierpnia 1941 r., po ataku Niemiec na ZSRR i opanowaniu części jego terytoriów, dołączony został kolejny dystrykt – galicyjski (lwowski). Co znamienne, siedzibą gubernatora Hansa Franka stał się Kraków, nie zaś dotychczasowa stolica Polski i jej największe miasto – Warszawa, której pozycja miała ulec celowej degradacji. Generalne Gubernatorstwo, obszar poddany represjom i bezwzględnej eksploatacji zgodnie z hitlerowską polityką okupacyjną, zakończyło swój byt w rezultacie klęski Niemiec i ostatecznego wyparcia ich wojsk przez armię sowiecką z ziem polskich w 1945 r.

Terytorium GG wielokrotnie przedstawiano na ukazujących się w czasie wojny mapach. Prezentujemy trzy wybrane, należące do zbiorów Działu Kartografii Biblioteki Ossolineum. Pierwsza z nich, z 1943 r., przedstawia całość omawianego terytorium, druga z kolei (wyd. po 1941 r.) sam dystrykt krakowski. Uwagę zwraca trzecie z wydawnictw kartograficznych, reprodukowane tu we fragmencie. Zostało opublikowane w 1944 r. w języku czeskim w Protektoracie Czech i Moraw. Obrazuje „Rzeszę Wielkoniemiecką”, a wśród jej licznych obszarów także Generalne Gubernatorstwo, uwzględnione zresztą w tytule mapy.