1 września 1940 r., w rocznicę agresji Niemiec na Polskę, ukazał się pierwszy numer „Gońca Obozowego”,  czasopisma internowanych w Szwajcarii żołnierzy 2 Dywizji Strzelców Pieszych.

Żołnierze 2. Dywizji Strzelców Pieszych, walczącej na odcinku Bramy Brandenburskiej, których po kapitulacji Francji internowano w neutralnej Szwajcarii, zostali umieszczeni w 80 obozach rozrzuconych po kraju. Pięcioletni okres niewoli w Szwajcarii to czas niezwykle twórczy dla około 12 tysięcy internowanych. Żołnierze zostali skierowani do różnych prac rolnych, leśnych, w górnictwie czy budownictwie.  Za zgodą władz szwajcarskich stworzono własne szkolnictwo powszechne i gimnazjalne, a w oparciu o uniwersytety w Zurychu i Fryburgu zorganizowano obozy akademickie dla przeszło pół tysiąca studentów. Obozy akademickie były centrum życia artystycznego i literackiego. Równocześnie, w poszczególnych obozach, powstawały pisma, które czytane były z dużym zainteresowaniem.

Autorem pomysłu wydawania ogólnego pisma dla żołnierzy był poseł RP w Szwajcarii Aleksander Ładoś. Władze szwajcarskie wyraziły zgodę, ale pismo podlegało cenzurze Komisariatu do Spraw Internowania. Kontrolowano treść pisma, w obawie przed ewentualną interwencją i niezadowoleniem pracowników Ambasady III Rzeszy, którzy wykazywali zainteresowanie polskim „Gońcem Obozowym”. Pismo ukazywało się od 1 września 1940 do czerwca 1945 w obozie w Münchenbuchsee, jako druk litografowany i wysyłane było do innych obozów polskich w Szwajcarii. „Goniec” wydawał również dodatek  literacki „Na Żołnierskim Szlaku” oraz „Dodatek Religijny” (następnie „Droga i Prawda”). Pismo odegrało ważną rolę integracyjną wśród internowanych żołnierzy. Bez zgody władz szwajcarskich, z inspiracji dowództwa dywizji, ukazywał się w latach 1941-1943 „Informator Wojskowy”, który podawał  wszelkie wiadomości wojskowe. Organem o wyraźnej linii ideologicznej był tygodnik „Pod Prąd: pismo polskiej myśli niepodległej”, ukazujący się w latach 1945-1949.  Innym wydawnictwem był  „Pamiętnik Literacko-Naukowy” (późniejszy tytuł „Pamiętnik Literacki”), ambitny periodyk fryburskiego ośrodka akademickiego, redagowany przez żołnierzy-studentów w latach 1941-1947.  Z kolei „Horyzonty” to miesięcznik poświęcony sprawom kultury, ukazujący się od stycznia 1946 do lutego 1948. Najmocniejszą stroną wydawnictwa była szata graficzna, w tym liczne reprodukcje sztuki polskiej. Niespotykaną tematyką w prasie wychodźczej – odbudowie społeczno-gospodarczego i kulturalno-politycznego życia po wojnie – zajmowało się pismo „Odbudowa”, organ „Studium Odbudowy” i Komisji Norm Budowlanych z lat 1944-1946. Pismem zawodowym był wychodzący w 1945 r. „Biuletyn Koła Inżynierów Żołnierzy Obozu Uniwersyteckiego w Winterthur”, przeznaczony dla polskich żołnierzy-studentów, względnie absolwentów Politechniki w Zurychu. Zawierał wiadomości techniczno-naukowe, użyteczne w studiach i pracy zawodowej.
W miarę postępującej stabilizacji w Europie większość żołnierzy – zgodnie z konwencją haską – opuściła Szwajcarię do końca 1946 r. Wielu wróciło do ojczyzny, inni zdecydowali się na emigrację we Francji, Wielkiej Brytanii, USA i Australii. Tylko niewielu pozostało w Szwajcarii.

W Dziale Czasopism Ossolineum znajduje się liczna grupa pism z tego okresu.

[oprac. Danuta Adamowicz]