Darczyńcy zbioru monet antycznych w Ossolineum. Józef Maksymilian Ossoliński

Prezentowana moneta została wybita w mennicy w Rzymie w 106 r. przed Chr. Na awersie widzimy głowę Jowisza w wieńcu laurowym zwróconą w lewo, za którą znajduje się znak kontrolny mennicy – litera H. Motyw rewersu także nawiązuje do głównego bóstwa Triady Kapitolińskiej – Jowisz został tu przedstawiony w kwadrydze, czyli wozie zaprzężonym w cztery konie. Bóg gromu trzyma w uniesionej prawej ręce wiązkę błyskawic, w lewej berło i lejce. W odcinku („odciętej” części dolnej rewersu) tego typu monet znajduje się legenda L SCIP ASIAG. Informuje ona nas, że emitentem tej monety był Lucjusz Korneliusz Scypion Azjatycki, zwany także „Scipio Asiagenes”. Był to konsul w 83 roku i prawnuk znacznie bardziej słynnego imiennika, konsula w 190-189 r. przed Chr. i zwycięzcy w bitwie pod Magnezją. Innym sławnym członkiem rodu Kroneliuszów był dziadek stryjeczny emitenta tej monety, Scypion Afrykański, pogromca Kartagiczińczyków w II wojnie punickiej. Przez blisko dwa stulecia urząd nadzorcy pracy mennicy był jednym z pierwszych stopni ścieżki kariery w Republice Rzymskiej. Sprawowali go zmieniający się co do zasady co rok tresviri monetales, czyli trzej mężczyźni, odpowiedzialni za złoto, srebro i brąz. Nawiązywali oni na monetach do spraw ważnych dla swojego rodu. Uważa się, że Jowisz był otoczony szczególną czcią przez Korneliuszów.

***

Zbiór monet antycznych w Ossolineum, liczący dzisiaj sześć i pół tysiąca egzemplarzy, został ufundowany w samym początku istnienia Zakładu we Lwowie, w 1828 roku, dzięki kilku darom. Ta moneta pochodzi z daru Józefa Maksymiliana hr. Ossolińskiego, założyciela Zakładu Narodowego im. Ossolińskich i jednego z trzech Fundatorów zbiorów numizmatycznych Ossolineum (w poprzednich odcinkach omówiłem pozostałych Fundatorów). Ossoliński zaczął kolekcjonować numizmaty zapewne w Wiedniu, od podstaw lub na bazie kolekcji założonej przez Józefa Salezego Ossolińskiego, zatem początek tej pasji można datować w przybliżeniu na lata 90. XVIII wieku. Jednak zainteresowanie kolekcjonowaniem numizmatów mógł przejawiać już wcześniej, dzięki osobistym kontaktom z uczonymi numizmatykami skupionymi wokół Towarzystwa Warszawskiego Przyjaciół Nauk i ostatnim królem polskim, Stanisławem Augustem.
Serratus (denarius serratus – denar z ząbkowanym brzegiem mającym zapobiegać fałszowaniu monet), mennica w Rzymie (Republika Rzymska), 106 r. przed Chr., emitent L. Cornelius Scipio Asiaticus, śr. 17,4 mm, ciężar 3,37 g, nr inw. A 548. Moneta została zidentyfikowana w spisie sporządzonym przez Ignacego Krasickiego w 1828 roku. Sygnatura lwowskiego inwentarza na rewersie.

Więcej na temat urzędu nadzorców pracy mennicy w republikańskim Rzymie: http://numismatics.org/digitallibrary/ark:/53695/nnan63807

Tekst: Adam Degler