Mapa spornych terenów

W tym roku we wrześniu minie 118 rocznica zakończenia polsko-węgierskiego sporu o Morskie Oko. Był to najpoważniejszy konflikt graniczny między Polską a Węgrami na przestrzeni dziejów. Rozgrywał się on w okresie rozbiorów, kiedy południowa Polska, należąca do Królestwa Galicji i Lodomerii, oraz Węgry wchodziły w skład dualistycznej Monarchii Austro-Węgierskiej. Z tego czasu pochodzi publikacja Aleksandra Czołowskiego (1865-1944), znakomitego historyka, antykwariusza i archiwisty. Zawodowo był on związany z Muzeum Historycznym Miasta Lwowa i Muzeum Narodowym we Lwowie, w których pełnił funkcje dyrektora. Pracę „Sprawa sporu granicznego przy Morskiem Oku. Wywód historyczno-prawny” napisał na zlecenie Wydziału Krajowego Królestwa Galicji i Lodomerii. Wydano ją w roku 1894, a zatem w czasie, w którym spór jeszcze się toczył. Autor po przeprowadzeniu kwerend w wielu archiwach dokładnie opisał teren, którego dotyczył konflikt, oraz prześledził drobiazgowo historię stosunków własnościowych tego obszaru na przestrzeni wieków. Publikacja została opatrzona oryginalnymi mapami oraz dokumentami dotyczącymi okolic Morskiego Oka.

Ostateczny wyrok na korzyść strony polskiej zapadł 8 lat później, 13 września 1902 r. w austriackim mieście Graz. Dzięki świetniej linii obrony prof. Oswalda Balzera (1858-1933), wybitnego polskiego historyka prawa i ustroju, udowodniono, że Węgry nie miały praw do Morskiego Oka.

W zbiorach Ossolineum znajdują się trzy egzemplarze oryginalnej edycji pracy Czołowskiego. Jeden z nich, nabyty jeszcze przed II wojną światową, ma sygnaturę 93.049, a w Dolnośląskiej Bibliotece Cyfrowej jest dostępny pod poniższym linkiem:

https://www.dbc.wroc.pl/dlibra/publication/5407/edition/5189/content