Sięgając po skojarzenia nawiązujące do historii XIX-XX w., a częściowo także XVIII stulecia, łatwo jest identyfikować pojęcie Prus z mocarstwem europejskim, które było jednym z zaborców Rzeczypospolitej, a w 1871 r. stało się ośrodkiem zjednoczeniowym Niemiec. Państwo to przywołuje na myśl takie skojarzenia, jak chociażby stolicę w Berlinie, a z historycznych postaci np. króla Fryderyka II Wielkiego czy kanclerza Ottona von Bismarcka. Tymczasem odwołanie się do wcześniejszych dziejów pozwala przypomnieć zupełnie inną, a zarazem interesującą genezę i lokalizację obszaru zwanego Prusami.
Początek nazwie późniejszego, nowożytnego królestwa dał średniowieczny lud Prusów, posługujący się wymarłym obecnie językiem, należącym do grupy języków bałtyjskich. Zamieszkały przez nich nadbałtycki kraj rozciągał się na wschód od dolnej Wisły aż po Niemen. Podbój ich terytorium przez zakon krzyżacki w XIII w. nie zatarł jednak nazwy krainy, a co więcej – zachował nawet wchodzące w jej skład mniejsze pruskie terytoria plemienne, takie jak Pomezania, Natangia, Barcja, Warmia i in., które stały się jednostkami administracyjnymi występującymi jeszcze na mapach z XVI wieku.
W XVI-XVII w. byłe zakonne Prusy przedzielone były granicą polityczną, dzieląc się na należące do Polski Prusy Królewskie (czyli Pomorze Gdańskie) oraz Prusy Książęce. Mapy z tego okresu, szczególnie starsze, z XVI stulecia, tego rozgraniczenia często nie uwzględniały, przypominając o wcześniejszej jedności krainy. Prusy Książęce, pod władaniem brandenburskich Hohenzollernów, weszły później w skład państwa brandenbursko-pruskiego i w konsekwencji Królestwa Prus. Wydarzeniem inicjującym stała się koronacja elektora brandenburskiego Fryderyka III w 1701 r. na króla „w Prusach” (odtąd jako Fryderyk I). Taka tytulatura monarsza, oparta na jednej z ziem podlegających Hohenzollernom, utrwaliła nazwę kraju, sprzyjając rozciągnięciu jej na całość posiadłości państwa.
Prezentowane reprodukcje map ze zbiorów Biblioteki Ossolineum przedstawiają obraz kartograficzny Prus w ich pierwotnym zasięgu terytorialnym, do chwili powstania Królestwa Pruskiego.
- Abraham Ortelius (wg H. Zella), mapa Prus, Antwerpia 1579
- Wilhelm J. Blaeu (wg C. Hennebergera), mapa Prus, Amsterdam 1631
- Frederick de Wit, Justus Danckerts, mapa Prus Królewskich i Książęcych, Amsterdam [po 1696]
- Johann Baptist Homann, mapa Królestwa Pruskiego, Norymberga 1748