Wielkie liczby w kartografii, czyli austriacki atlas Franza von Reilly’ego z końca XVIII wieku

Przez dzieje kartografii przewijają się nazwiska wybitnych autorów map, atlasów, a zarazem wydawców i właścicieli oficyn, którzy chwalebnie zasłużyli się dla rozwoju tej dziedziny. Wspomnieć tu można choćby niderlandzkich twórców: Gerarda Mercatora i Abrahama Orteliusa w XVI wieku czy Willema i Joana Blaeu’ów w XVII stuleciu. Dzięki ich aktywności powstały dzieła o randze swoistych „kamieni milowych”, będących miarą wielkich dokonań. Oprócz tych najwybitniejszych, pomnikowych wręcz postaci warte dostrzeżenia są jednak również sylwetki kartografów może mniej znamienitych z punktu widzenia jakości ich dzieł, ale imponujących rozległością dorobku choćby w wymiarze ilościowym. Do tej kategorii należał wiedeńczyk Franz Johann Josef von Reilly (1766-1820). Od lat osiemdziesiątych XVIII wieku z powodzeniem zajmował się sporządzaniem i edycją map, stopniowo nadając swojej działalności formę przedsiębiorstwa kartograficznego, funkcjonującego do 1806 r.

Jednym z jego najważniejszych dzieł stał się atlas „Schauplatz der fünf Theile der Welt” („Scena pięciu części świata”), traktowany przez wydawcę jako kartograficzne dopełnienie tekstu geografii świata Antona Friedricha Büschinga. Choć F.J.J. von Reilly nie zrealizował zamiaru przedstawienia w atlasie całego globu – udało mu się to tylko w odniesieniu do Europy – to i tak atlas imponuje swoją objętością, oferując odbiorcy ponad 800 map.

Egzemplarz ze zbiorów Działu Kartografii Biblioteki Ossolineum występuje w postaci 4 pokaźnych woluminów, opublikowanych w latach 1789-1791. Prezentowane tu ilustracje są tylko skromną próbką całości atlasu. Dają wgląd w wiele zagadnień zarówno historycznych, jak i kartograficznych tamtej epoki. Warto zwrócić uwagę na ukazany na mapach dobór prezentowanych terytoriów, odzwierciedlający ówczesne podziały polityczne– w przypadku ziem polskich został uchwycony moment między pierwszym i drugim rozbiorem Rzeczypospolitej. Godną zauważenia cechą map Reilly’ego, przy widocznym skądinąd konserwatyzmie warsztatu kartograficznego, jest m.in. naniesienie szlaków komunikacyjnych i stacji pocztowych, czego wówczas autorzy map nie praktykowali jeszcze zbyt często.

 

Ten wpis został opublikowany w kategorii Aktualności. Dodaj zakładkę do bezpośredniego odnośnika.