Wiosna Ludów w satyrycznej prasie Lwowa i Krakowa.

Wydarzenia Wiosny Ludów 1848-1849 miały duże znaczenie również dla mieszkańców Galicji. 17 marca 1848 roku odbyła się wielka antyaustriacka manifestacja w Krakowie. W mieście został powołany Komitet Narodowy, a 18 marca odbył się wiec we Lwowie. Polacy wysunęli żądania wolności słowa, uwłaszczenia chłopów oraz spolszczenia szkół i urzędów. Czynnikiem pozwalającym swobodnie rozwijać się prasie galicyjskiej w 1848 r. był manifest cesarza Ferdynanda z 15 marca, w którym zniósł on cenzurę prewencyjną i zapo­wiedział ogłoszenie nowej ustawy prasowej. Zarządzenie to rozpoczęło okres wolności prasy w Galicji, trwający do 25 października.

Ten czas to również krótkotrwały rozwój prasy satyrycznej. We Lwowie ukazywało się pismo humorystyczne tego okresu, „Kuryjer Lwowski. Pismo humorystyczne i ucinkowe”. Pierwszy numer ukazał się 1 czerwca jako „Kuryer Lwowski czyli Nowiny. Pismo ulotne”, później wychodził trzy razy w tygodniu pod skróconym tytułem pod redakcją Grzegorza Rozumiłowskiego. „Kuryer Lwowski” drukowany był w drukarni Instytutu Narodowego im. Ossolińskich. Ukazało się 37 numerów, ostatni 31 października1848. Pismo krytykowało możnowładców, którzy gotowi byli sprzedać Polskę, opisywało karykaturalną sytuację w jakiej znaleźli się Polacy. Jako drugie pismo ukazał się jedyny znany numer pisma „Świstek Lwowski”. Nie notowany w bibliografiach i przechowywany w Ossolineum i Bibliotece Polskiej w Paryżu. Data roczna ustalona na podstawie tekstu, drukowany przez drukarnie Michała Poremby a dane redaktora to inicjały J.W.

Żadne z tych pism, mimo podobnego tonu, nie dorównało krakowskiemu „Świstkowi”, który wychodził raz w tygodniu od maja do lipca 1848 i był najlepiej ocenianym pismem satyrycznym. „Świstek” podawał fikcyjnych redaktorów a wg bibliografii redaktorami byli: Józef Jerzmanowski, Józef Łepkowski, Gustaw Czernicki. Niektórzy przypisują autorstwo Konstantemu Majeranowskiemu- dziennikarzowi, poecie i wydawcy. Miejsce druku podawane było w sposób humorystyczny. Pismo uprawiało satyrę uderzającą w kontrrewolucję, było antyklerykalne, antymagnackie i antyszlacheckie. W piśmie posługiwano się satyrą wykorzystując wiersz, pamflet, parafrazując bajki Krasickiego, ośmieszało galicyjską ciemnotę i zacofanie. Drugi numer opatrzony jest filuternie nagłówkiem: „Bez pozwolenia litościwej cenzury (na ten raz)” i od pierwszej strony opisuje, jak to na krakowskim Kleparzu rodzi się plotka.

Wraz ze „Świstkiem” wychodził „Dodatek do Świstka”, redagowany według danych z bibliografii przez W.L. Anczyca, również z podtytułem: „Pismo poświęcone obskurantyzmowi mądrości uważanej z przeciwnej strony i Reakcyi”. Posiadał Dodatek do dodatku…. Zajmował się zdecydowaną krytyką przeciwników uwłaszczenia, uderzał w burżuazję, konserwatyzm i biurokrację, słowem – poruszał kwestie życia publicznego
Kolejnym krakowskim pismem był „Szubrawiec” z podtytułem: „Pismo to wychodzić będzie albo co dzień-albo co tydzień-albo więcej już nie wyjdzie, podług potrzeby i zwyczaju narodowego”. Według Estreichera redaktorem był Kazimierz Kalinka. Jedyny znany numer ukazał się 25 października 1848 r.

Ten wpis został opublikowany w kategorii Aktualności. Dodaj zakładkę do bezpośredniego odnośnika.