Grodno, leżące obecnie na terenie Białorusi, przez stulecia było jednym z ważniejszych miast Rzeczypospolitej. Zagarnięte przez Rosję w roku 1795 do Ojczyzny powróciło dopiero po upadku carskiego imperium i pokonaniu bolszewików przez odrodzoną Polskę.

Pod zaborem rosyjskim Grodno było jednym z ważniejszych ośrodków ruchu niepodległościowego, a w czasie wojny o niepodległość i granice Rzeczypospolitej mieszkańcy miasta licznie zasilili szeregi ochotniczych oddziałów Wojska Polskiego, a Grodzieński Pułk Strzelców wsławił się w licznych walkach z sowieckimi najeźdźcami. Tradycje bojów o wolność były kultywowane w Grodnie także w dwudziestoleciu międzywojennym, przyczyniając się do patriotycznego wychowania tamtejszej młodzieży.

Kiedy nadeszła dramatyczna godzina próby, mieszkańcy Grodna stawili desperacki opór sowieckim najeźdźcom, którzy w porozumieniu z hitlerowskimi Niemcami uderzyły na Polskę we wrześniu 1939 roku. Grodna broniły nieliczne oddziały zapasowe i wartownicze, już od 17 września skutecznie zwalczające komunistyczne grupy dywersyjne. W tych zmaganiach do oddziałów Wojska Polskiego spontanicznie przyłączali się mieszkańcy miasta, w tym harcerze i uczniowie grodzieńskich szkół.
Rano 20 września do Grodna zbliżyły się liczne, pancerne i zmechanizowane oddziały sowieckie. Czołgi wroga wtargnęły do miasta bez ubezpieczenia i rozpoznania. Obrońcy, wykorzystujący znajomość miasta i duży zapas przygotowanych wcześniej butelek z benzyną, przystąpili niezwłocznie do polowania na wroga. Sowieci ponieśli nieoczekiwane straty i zostali zmuszeni do odwrotu. Następnego dnia, 21 września, uderzyli znacznie rozważniej, posuwając się metodycznie w głąb miasta pod osłoną licznych czołgów i przy wsparciu artylerii. Doszło wówczas do zażartych walk ulicznych, w których bezprzykładną odwagą i determinacją wykazywali się młodociani ochotnicy polscy. Najeźdźcy bez poszanowania konwencji wojennych wykorzystywali pojmanych cywilów w charakterze „żywych tarcz”. Do legendy przeszło męczeństwo 13-letniego Tadeusza Jasińskiego, który przywiązany do sowieckiego czołgu musiał własnym ciałem chronić wrogów przed pociskami Polaków.
Ogromna przewaga wroga przechyliła w końcu szalę zwycięstwa na jego korzyść. 22 września część oddziałów polskich – wobec niemożliwości kontynuowania walki –  opuściła miasto, kierując się ku pobliskiej granicy z Litwą. Stalinowscy najeźdźcy opanowali Grodno, dopuszczając się szeregu zbrodni wojennych, rozstrzeliwując zarówno setki polskich jeńców wojennych, jak i licznych cywilnych obrońców miasta.

Młodzi obrońcy miasta przed barbarzyńskim agresorem zyskali zaszczytne miano Orląt Grodzieńskich, a Rząd II RP na wychodźstwie symbolicznie nadał miastu Krzyż Virtuti Militari, wyróżniając w ten sposób mieszkańców Grodna za patriotyzm i waleczność na równi z mieszkańcami Lwowa, wsławionego bohaterską obroną w latach 1918-1920.