Z ossolińskiej kartografii : wczesne mapy Galicji – paradoksy terytorialno-terminologiczne

Termin „Galicja” często budzi skojarzenia z XIX-wieczną krainą autonomicznych swobód i cesarzem Franciszkiem Józefem I. Również potoczne wyobrażenie o jej terytorium odwołuje się zazwyczaj do kształtu utrwalonego po kongresie wiedeńskim w 1815 r. i aktualnego aż do I wojny światowej. Warto zatem przypomnieć, że w pierwszych latach po rozbiorach Rzeczypospolitej, przed epoką napoleońską, stan posiadania wszystkich trzech zaborców wyglądał inaczej. Dotyczy to również pojęcia i zakresu terytorialnego Galicji. Terminem tym objęto początkowo obszar zagarnięty w wyniku I rozbioru, określany mianem Galicji i Lodomerii.

Nie był to jednak koniec zmian. Z ziem zajętych w 1795 r. przez Austrię w rezultacie III rozbioru utworzono kolejną Galicję, którą – choć położoną bardziej na północ – nazwano Galicją Zachodnią. Co więcej, granice zaboru austriackiego sięgnęły w kierunku północnym tak daleko, że objęły swoim zasięgiem część Mazowsza i przebiegały niemal w sąsiedztwie (wówczas pruskiej!) Warszawy. Jednocześnie dla poprzednich nabytków austriackich z I rozbioru, zlokalizowanych na południu, zaczęto stosować nazwę Galicji Wschodniej.

Prezentowane mapy ze zbiorów Działu Kartografii Biblioteki Ossolineum odzwierciedlają opisany tu stan rzeczy, który z perspektywy czasu okazał się sytuacją przejściową.
* Pierwsza z reprodukcji przedstawia fragment unikatowej, rękopiśmiennej mapy Galicji z ok. 1775 r., powstałej prawdopodobnie w związku z pierwszymi austriackimi pracami kartograficznymi na nowo zajętych terenach. Było to tzw. cywilne zdjęcie topograficzne, realizowane przez Josepha Liesganiga od 1772 r. Egzemplarz w Ossolineum liczy 90 arkuszy, oprawionych razem jako atlas.
* Kolejne trzy ilustracje ukazują mapy opublikowane drukiem w postaci kolorowanych miedziorytów. Są to:
Galicja autorstwa Tobiasa Conrada Lottera (wyd. ok. 1780 r.),
Galicja Wschodnia i Zachodnia w ujęciu G.R. von Schmidburga (wyd. 1801 r.)
oraz ponownie Galicja Wschodnia i Zachodnia w opracowaniu Franza Reissera i Tranquillo Mollo (wyd. 1805 r.).

Ten wpis został opublikowany w kategorii Aktualności. Dodaj zakładkę do bezpośredniego odnośnika.